Lãnh tụ V.Lênin diễn thuyết trước quần chúng cách mạng ở Quảng trường Đỏ. Ảnh tư liệu.

Sau Cách mạng Tháng Mười Nga, nước Nga dưới sự lãnh đạo của Lênin và Đảng Bônxêvích đã thực hiện hai mô hình kinh tế chủ đạo đó là “Chính sách cộng sản thời chiến” được thực hiện trong điều kiện nước Nga Xô Viết bị bao vây của các nước đế quốc và lâm vào tình hình nội chiến. Hai là, ngay sau hòa bình lập lại, Người đã lãnh đạo chuyển sang “Chính sách kinh tế mới” (NEP). Bản chất của “Chính sách kinh tế mới” là kinh tế thị trường, tiền đề để Đảng ta kế thừa, phát triển lý luận và thực hiện kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam.

Một trong những nội dung quan trọng đầu tiên của NEP là hướng về nông dân, thực hiện chế độ thu thuế lương thực, cho phép người nông dân sau khi nộp thuế cho nhà nước được tự do buôn bán, trao đổi sản phẩm. Cơ chế này đã khuyến khích hàng hóa sản xuất nhiều và lưu thông nhanh chóng, quyền lợi của người nông dân tỷ lệ thuận với sự tích lũy của xã hội. Quan điểm của V.I.Lênin trong NEP còn đề cập đến phát triển kinh tế nhiều thành phần, phát triển quan hệ hàng hóa tiền tệ, phát triển thị trường. Theo Lênin, giai cấp vô sản sau hai cuộc chiến tranh không có kinh nghiệm quản lý và do vậy, không có khả năng khẳng định sở hữu xã hội đối với tất cả tư liệu sản xuất của xã hội. Để phát triển lực lượng sản xuất trong điều kiện mới hình thành, cần phải kiên quyết duy trì nền kinh tế nhiều thành phần. Hay nói cách khác, trong thời kỳ đầu, ngoài phương thức sản xuất xã hội chủ nghĩa (XHCN) mới được hình thành có vai trò chủ đạo cần cho phép tồn tại những phương thức sản xuất khác.

Đối với tư bản nước ngoài, phải thu hút, thông qua chính sách tô nhượng nhà nước cho nhà tư bản nước ngoài thuê xí nghiệp, hầm mỏ, khu rừng, đất đai,... những hợp đồng buôn bán với các nhà tư bản lớn, những hình thức khác để khôi phục và phát triển công nghiệp- TTCN, nhận của họ những sản phẩm công nghiệp, máy móc. Một điều quan trọng theo V.I.Lênin: "Tất cả các đồng chí đều phải làm kinh tế. Bên cạnh các đồng chí sẽ có những nhà tư bản, cũng sẽ có những nhà tư bản nước ngoài... Họ sẽ làm giàu bên cạnh các đồng chí. Cứ để cho họ làm giàu; còn các đồng chí thì sẽ học ở bọn họ cách quản lý kinh tế, chỉ có như thế, các đồng chí mới xây dựng được nước cộng hoà cộng sản chủ nghĩa".

Lực lượng khởi nghĩa diễu hành tại Saint-Peterburg chúc mừng thành công của Cách mạng Tháng Mười. Ảnh tư liệu.

Phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam là một hướng đi đúng đắn, phù hợp với tính chất Cách mạng Tháng Mười Nga và sự lựa chọn định hướng chiến lược của Đảng, Bác Hồ và nhân dân đã lựa chọn. Thực tiễn hơn 30 năm đổi mới, thực hiện chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh “muốn cứu nước, muốn giải phóng dân tộc, không có con đường nào khác là con đường của Cách mạng Tháng Mười Nga” và khẳng định một điều chỉ có con đường duy nhất để thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” là thực hiện nền kinh tế thị trường định hướng XHCN vững mạnh, đó cũng chính là ý nghĩa to lớn của Cách mạng Tháng Mười Nga đem lại, trên cơ sở đó Đảng ta đã phát triển, sáng tạo, hoàn thiện kinh tế thị trường định hướng XHCN thể hiện ở nhiều mặt.

Trước hết, nhận thức sâu sắc ý nghĩa, bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Mười, quá trình xây dựng CNXH ở Liên Xô và các nước Đông Âu, Đại hội Đảng lần thứ VI (1986), Đảng ta khởi xướng và thực hiện đường lối đổi mới, toàn diện, đồng bộ đất nước. Nguyên tắc chỉ đạo sự nghiệp đổi mới được Đảng ta luôn quán triệt là đổi mới trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, vì độc lập dân tộc, vì CNXH. Trung thành với mục tiêu xây dựng đất nước mà Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt ra từ những năm 1930, đó là con đường cách mạng độc lập dân tộc gắn liền với CNXH. Phương tiện để thực hiện xây dựng, phát triển thành công CNXH là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN - mô hình tổng quát của thời kỳ quá độ, đây là tiền đề đầu tiên để thực hiện mục tiêu với bản chất nhân văn của chủ nghĩa xã hội. Trên thực tế, kinh tế thị trường có tác dụng thúc đẩy xã hội hóa lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất và kiến trúc thượng tầng; làm dân chủ hóa xã hội và phát triển con người. Tuy nhiên, kinh tế thị trường vẫn tồn tại nhiều khuyết tật. Do đó, phải định hướng phát triển kinh tế thị trường bền vững, sau cùng là giải quyết các vấn đề xã hội, thực hiện dân chủ và công bằng, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái tốt...

Tình hình thế giới hiện nay tiềm ẩn diễn biến phức tạp song chủ nghĩa Mác - Lênin và ý nghĩa, giá trị hiện thực của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại vẫn luôn tỏa sáng, soi đường, dẫn lối cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, thách thức xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN vững mạnh, đẩy mạnh công cuộc CNH, HĐH và hội nhập quốc tế.

Lê Cương