Nguyên nhân hàng đầu gây bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

(BGĐT) - Thuốc lá không những gây ung thư phổi mà còn gây ra nhiều bệnh phổi khác như: Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen phế quản, nhiễm trùng đường hô hấp. Những bệnh lý này nếu kéo dài có thể gây ra nhiều biến chứng nặng, dẫn đến tử vong. Nguyên nhân hàng đầu gây ra COPD  hiện nay là thuốc lá (tỷ lệ người hút thuốc lá có nguy cơ mắc bệnh cao hơn gấp 10 lần so với người không hút thuốc). 

Thuốc lá gây hại cho phổi

Khi khói thuốc đi vào qua miệng, người hút thuốc đã vô tình bỏ qua cơ chế bảo vệ thứ nhất, đó là quá trình lọc ở mũi. Những người hút thuốc thường bài tiết nhiều đờm hơn những người không hút thuốc mà khả năng đưa đờm ra khỏi đường hô hấp lại kém hơn (do hệ thống lông chuyển bị liệt, thậm chí bị phá hủy). Khói thuốc cũng làm thay đổi cấu trúc các tuyến tiết nhầy và thành phần của chất nhầy.

Pa nô cảnh báo các bệnh do thuốc lá gây ra tại Bệnh viện Ung bướu Bắc Giang.

Đôi khi các tuyến tiết nhầy bị tắc lại làm giảm khả năng bài tiết đờm. Hậu quả là chất nhầy ở những người hút thuốc bị nhiễm bởi các chất độc hại và bị giữ lại nhiều trong tổ chức phổi, cản trở sự lưu thông trao đổi khí. Phổi của những người hút thuốc bị giảm diện tích bề mặt và giảm mao mạch, khiến cho dòng máu lưu thông qua phổi bị giảm, dẫn đến làm giảm cung cấp chất dinh dưỡng và oxy cần thiết cho cả nhu môi phổi và các tổ chức khác trong cơ thể. 

Hút thuốc cũng gây ra hiện tượng tăng tính đáp ứng đường thở (do ảnh hưởng của các chất độc hại trong khói thuốc), gây co thắt đường thở. Nhiều thông số chức năng thông khí ở người hút lá thay đổi, trong đó thể tích khí thở ra gắng sức trong giây đầu tiên (FEV1) giảm rất nhiều. 

Khói thuốc làm giảm sự phát triển của phổi và gây viêm tổ chức phổi ở trẻ nhỏ và thiếu niên, biểu hiện bằng tốc độ tăng FEV1 chậm lại. Ở lứa tuổi từ 20 - 30, các bệnh lý gây ra do hút thuốc xuất hiện sớm. Ở lứa tuổi trên 30, nếu hút thuốc thì tốc độ giảm FEV1 sẽ tăng gấp đôi so với người không hút thuốc. Những người hút thuốc ở tuổi càng trẻ thì thời gian hút để gây ra bệnh liên quan đến đường hô hấp càng ngắn so với những người bắt đầu hút ở tuổi muộn hơn.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

COPD được xếp trong nhóm nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới (cùng với các bệnh mạch vành, ung thư và tai biến mạch máu não). Năm 2012 có hơn 3 triệu người chết do COPD, chiếm 6% tổng số ca tử vong trên toàn cầu. Tại Việt Nam tỷ lệ COPD là 6,7% dân số (cao nhất trong 12 nước ở khu vực châu Á Thái Bình Dương); tỷ lệ mắc COPD ở những người từ 40 tuổi trở lên là 4,2% (trong đó tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới là 7,1% và nữ giới 1,9%). 

Trong những thập kỷ tới, COPD tăng vì thế giới vẫn tiếp tục có sự tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ và lão hoá dân số. COPD là một bệnh hô hấp gây khó thở do đường thở bị hẹp lại. Có hai loại chính của căn bệnh quái ác này và một số người có thể mắc cùng lúc cả hai loại dưới đây: Viêm phế quản mạn tính: Đây là tình trạng viêm lớp niêm mạc của các ống phế quản. 

Các lớp lót trong các ống phế quản bị đỏ, sưng và chứa đầy các chất nhầy. Chất nhầy này làm hẹp đường thở của bệnh nhân. Khí phế thũng: Khí phế thũng sẽ gây tổn hại các túi khí (phế nang) trong phổi và làm cho bệnh nhân dần khó thở hơn. Khi mất phế nang trong phổi, quá trình thải CO2 và hấp thu O2 sẽ trở nên khó khăn hơn. Đồng thời, bệnh nhân sẽ cảm thấy khó thở hơn.

Thuốc lá là nguyên nhân gây bệnh

Thuốc lá là nguyên nhân quan trọng nhất gây ra COPD, có khoảng 15% những người hút thuốc lá sẽ có triệu chứng lâm sàng COPD và 80 - 90% người mắc COPD là nghiện thuốc lá. Hút thuốc lá làm cho các yếu tố nguy cơ khác của bệnh này trở nên mạnh hơn. Đặc biệt, những người hút thuốc lá bị ảnh hưởng xấu hơn bởi ô nhiễm môi trường, nhiễm trùng và phơi nhiễm với các chất khói độc so với người không hút thuốc. 

Người hút thuốc có tỷ lệ tử vong do bệnh COPD cao gấp 10 lần so với người không hút thuốc. Ngoài ra còn có các nguyên nhân khác gây COPD, như: Khói hóa chất, bụi bặm, ô nhiễm không khí trong nhà (đốt các nhiên liệu trong quá trình sưởi hoặc nấu ăn), ô nhiễm không khí ngoài trời, bụi nghề nghiệp và hóa chất, nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường xuyên khi còn nhỏ.

Triệu chứng và biến chứng thường gặp của bệnh này là ho kéo dài, ho có đờm, bị nhiễm trùng đường hô hấp tái đi tái lại (cúm và cảm lạnh), khó thở (đặc biệt khi gắng sức), cảm giác thắt chặt ở ngực, thở khò khè, mệt mỏi, sốt nhẹ và ớn lạnh. 

Một số triệu chứng nặng có thể cần phải điều trị tại bệnh viện như: Bệnh nhân cảm thấy khó thở đến nỗi không thể nói chuyện được, môi hoặc móng tay chuyển sang màu xanh hoặc màu xám, rơi vào trạng thái lơ mơ, nhịp tim nhanh. COPD có nguy cơ bị các biến chứng sau: Rối loạn nhịp tim, suy tim, cao áp phổi, nhiễm trùng hô hấp (viêm phổi nặng do virus hoặc nấm).

Không có cách chữa khỏi hoàn toàn bệnh COPD, phương pháp tốt nhất để đối phó là phòng ngừa và làm giảm triệu chứng. Vắc-xin ngừa bệnh cúm và phế cầu là biện pháp hữu hiệu giúp giảm nhiễm trùng hô hấp và làm chậm diễn tiến của bệnh. Hãy nhanh chóng thay đổi lối sống và tuân thủ các phương pháp điều trị có thể giúp bệnh nhân giảm triệu chứng, lấy lại khả năng hoạt động bình thường và làm chậm tiến triển của bệnh. 

Trước hết hãy bỏ hút thuốc lá và tránh các chất kích thích phổi (ô nhiễm không khí, hơi hóa chất, bụi). Khám sức khỏe thường xuyên, tái khám đúng hẹn và đầy đủ. Tiêm vắc-xin ngừa cúm và viêm phổi do phế cầu. Duy trì chế độ ăn uống hợp lý và đầy đủ calo, tích cực hoạt động thể chất (thường xuyên tập thể dục, đi bộ, đạp xe, yoga hoặc các biện pháp rèn luyện sức khỏe phù hợp thể trạng).

An Bình

Thuốc lá - tác nhân hàng đầu gây ung thư

(BGĐT)- Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 8 triệu người trên toàn cầu thiệt mạng do thuốc lá. Trong đó hơn 7 triệu người tử vong do sử dụng thuốc lá trực tiếp và khoảng 1,2 triệu người tử vong dù không hút thuốc nhưng tiếp xúc với khói thuốc một cách thụ động (hút thuốc lá thụ động).

 

Thuốc lá - mối đe dọa đối với sức khỏe tim mạch

(BGĐT) - Những người hút thuốc lá có nguy cơ cao mắc những bệnh lý tim mạch, đột quỵ, răng miệng và cả bệnh ung thư. Trong đó, việc hút thuốc lá là mối lo ngại hàng đầu đối với sức khỏe tim mạch.

 

Đừng tin quảng cáo "thuốc lá an toàn"

(BGĐT) - Hiện nay có nhiều loại thuốc lá trên thị trường được quảng cáo rất hấp dẫn khiến nhiều người lầm tưởng rằng sử dụng an toàn và không ảnh hưởng đến sức khỏe.

 

Những cách từ bỏ thuốc lá hiệu quả

(BGĐT) - Với hàng nghìn hóa chất độc hại, trong đó có khoảng 40 chất có khả năng gây ung thư, thuốc lá được coi là “kẻ sát nhân thầm lặng”. Nếu đang hút thuốc lá thì dưới đây là các gợi ý giúp bạn từ bỏ thói quen độc hại này.

 

Thêm tài liệu truyền thông phòng ngừa thuốc lá cho học sinh

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có quyết định phê duyệt tài liệu hướng dẫn truyền thông về phòng ngừa thuốc lá mới cho học sinh phổ thông. Cán bộ, giáo viên, học sinh tham khảo tài liệu này tại Cổng thông tin điện tử của Bộ Giáo dục và Đào tạo, địa chỉ https://moet.gov.vn.