(BGĐT) - Đền Bà Chúa Kho (thường gọi là đền Phủ) – là nơi tôn thờ bà chúa Kho thời Trần. Đền tọa lạc gần cuối đường Nguyễn Văn Cừ thuộc địa phận phường Hoàng Văn Thụ, TP Bắc Giang. Nơi đây đã trở thành điểm đến thu hút nhiều du khách thập phương.
 |
| Gian thờ chính tại đền Bà Chúa Kho. |
Những ngày đầu xuân, nhiều xe biển số tỉnh ngoài chở khách thập phương đến lễ đỗ dài trên con đường dẫn đến cổng đền. Ông Hoàng Hữu Đăng, Tổ trưởng tổ dân phố Tiền Giang- thành viên Ban Tổ chức lễ hội đền Phủ cho biết: Ngày càng có nhiều du khách ở các nơi như: Lạng Sơn, Bắc Ninh, Thái Bình, Hải Dương, Hải Phòng…đến đây, trung bình mỗi ngày có khoảng 1.000 du khách tế lễ để tưởng nhớ vị nữ thần có công với dân, với nước.
Tìm hiểu tài liệu và trò chuyện với một số cụ cao niên trong phường được biết, đền Phủ lưu truyền câu chuyện về sự tích của Bà Chúa Kho đời Trần. Tên bà là Lý Thị Châu (Châu Nương) có tài lại có sắc. Cha bà từng giữ chức quan trọng dưới triều Trần ở kinh thành Thăng Long. Bà thường giúp cha việc sổ sách kho tàng hàng ngày. Năm 22 tuổi, Châu Nương lấy một viên quan họ Trần Thái Bảo, làm chức Đốc Bộ ở Hoan Châu (Nghệ Tĩnh).
Năm 1285, giặc Nguyên Mông bành trướng thế lực xuống phía Nam. Trần Thái Bảo được lệnh đem quân chống giặc. Bà Châu Nương tự nguyện lo lắng việc chỉ huy quân phòng ngự bảo vệ kho tàng. Mặc dù giặc mấy lần tập kích song kho tàng vẫn được bảo vệ chu đáo và việc tiếp tế cho quân sĩ cũng được bà lo liệu đầy đủ. Cũng chính đợt này, Châu Nương từng cải trang thành nam giới để đốc xuất tướng sĩ chống trả mãnh liệt, khiến cho quân địch bị hao binh tổn tướng. Do có công lớn, chồng bà được phong chức Tiền quân dực thánh bảo vệ nhà Vua, vợ phụ trách toàn bộ kho tàng của nhà nước.
 |
Bức tranh chân dung Bà Chúa Kho treo tại đền. |
Trong cuộc xâm lược lần thứ ba của quân Nguyên Mông, Trần Thái Bảo chiến đấu dũng cảm và hy sinh. Vua tôi nhà Trần rút về Thiên Trường, Châu Nương ở lại lo việc cất giấu binh lương và không may sa vào tay giặc, bà đã quyên sinh để giữ tròn danh tiết. Khi giặc Nguyên bị quét sạch, nhà vua bình công khen thưởng đã truy tặng Châu Nương chức “Quản trưởng Quốc khố Công Chúa” (bà chúa giữ kho của quốc gia). Ở một số nơi trên cả nước, bà được người dân lập đền thờ cúng.
Tại chiến tuyến chống quân Nguyên Mông trên sông Nhật Đức (sông Thương), kho đụn được đặt ở phố Tiền Môn, Phủ Lạng Thương. Với nhiều công lao, sau khi bà mất, nhân dân nơi đây đã xây đền Phủ để tưởng nhớ công ơn.
Trải qua bao sự biến thiên của lịch sử, một thời gian dài ngôi đền được sử dụng vào mục đích khác nhau. Đến năm 2008, đền được trao lại cho nhân dân địa phương để phục hồi thờ phụng. Được sự ủng hộ phát tâm công đức của nhân dân, đến nay ngôi đền đã trở nên khang trang, tọa lạc trên diện tích gần 300 m2. Trong đền còn pho tượng chân dung Bà Chúa Kho; có 5 ban thờ bố trí hàng ngang theo mỗi gian, mỗi ban đều có tượng thờ bằng gỗ sơn son thiếp vàng lộng lẫy.
Ngoài hoành phi, câu đối, các ban đều có cửa võng ở ngoài bằng gỗ chạm khắc công phu. Đặc biệt trong đền hiện treo 2 bức tranh sơn dầu lớn khắc họa chân dung Bà Chúa Kho Lý Thị Châu. Bức thứ nhất đặc tả hình ảnh bà trong bộ võ tướng hùng dũng uy nghi bên con chiến mã bạch tuyền, xa xa có đội quân nữ đang xung trận. Bên dưới có hai bài thơ chữ Hán ca ngợi việc bà giả trai ra trận cũng như công lao to lớn của bà. Bức thứ hai là hình ảnh thánh mẫu Châu Nương đã hóa, quảng đại thần thông, đã có phép phù linh cho hậu thế.
Lễ hội đền Phủ được tổ chức vào ngày 11 và 12 tháng Hai âm lịch. Đây được coi là ngày lễ tưởng nhớ đến ngày sinh của Bà Chúa. Ngoài ra còn có lễ tưởng nhớ ngày hóa của Bà Chúa vào 20 tháng Bảy âm lịch. Tại lễ hội, các món ẩm thực nổi tiếng như: Xôi vò, chè Mỹ Độ, bún bánh Đa Mai, bánh đa Kế… thi nhau hiến cúng và bày bán phục vụ du khách thập phương.
Tuấn Hạnh
