Theo Bộ GD-ĐT, có 6 nguyên nhân chính làm cho việc học hành của học sinh trở nên quá tải. Thứ nhất, nội dung giáo dục còn nặng về lý thuyết; nhiều nội dung không không thiết thực, vừa khó học, dễ quên, vừa không gây được hứng thú cho học sinh.

Thứ hai, phương pháp dạy học còn nặng về thuyết trình, không phát huy được tính tích cực của học sinh trong việc khám phá, thực hành và vận dụng kiến thức, khiến học sinh thiếu hứng thú học tập.

Nhiều kỳ thi là một trong những nguyên nhân gây quá tải học hành đối với học sinh phổ thông.

Thứ ba, thời lượng học được phân bổ đồng loạt đối với tất cả các trường trong cả nước, nhiều khi chưa tương thích với nội dung học tập; trong khi đó, giáo viên không được quyền chủ động bố trí thời lượng dạy học phù hợp với bài học, học sinh và điều kiện thực tế của trường, lớp mình.

Thứ tư, học sinh phải đối phó với nhiều kỳ thi, đặc biệt là thi chuyển cấp và thi tốt nghiệp THPT.

Thứ năm, hiện tượng dạy thêm học thêm tràn lan chiếm thời gian nghỉ ngơi, khiến học sinh căng thẳng và mệt mỏi.

Thứ sáu, do mong muốn quá nhiều ở con và do áp lực cạnh tranh, nhiều bậc cha mẹ bắt con tham gia quá nhiều chương trình học tập ngoài nhà trường.

Để khắc phục, trong Chương trình GDPT mới vừa được chính thức công bố ngày 27-12, Bộ GD-ĐT đã đề ra những biện pháp để “giảm tải” cho học sinh. Theo đó, chương trình GDPT mới áp dụng sáu biện pháp “giảm tải”.

Đầu tiên là giảm số môn học và hoạt động giáo dục thông qua thực hiện dạy học tích hợp và sắp xếp lại kế hoạch giáo dục ở các cấp học. Chương trình GDPT mới giảm được số môn học so với chương trình hiện hành. Theo chương trình tiểu học mới, lớp 1 và lớp 2 có 7 môn học (giảm 3 môn); lớp 3 có 9 môn học (giảm 1 môn); lớp 4 và lớp 5 có 10 môn học (giảm 1 môn).

Chương trình mới của các lớp THCS đều có 12 môn học. Trong chương trình hiện hành, lớp 6 và lớp 7 có 16 môn học; lớp 8 và lớp 9 có 17 môn học. Chương trình mới của các lớp THPT đều có 12 môn học. Trong chương trình hiện hành, lớp 10 và lớp 11 có 16 môn học; lớp 12 có 17 môn học.

Giảm số tiết học: Ở tiểu học, học sinh sẽ học 2.838 giờ (chương trình hiện hành là 2.353 giờ). Chương trình mới là chương trình học 2 buổi/ngày (9 buổi/tuần), tính trung bình học sinh học 1,8 giờ/lớp/buổi học; Chương trình hiện hành là chương trình học 1 buổi/ngày (5 buổi/tuần), tính trung bình học sinh học 2,7 giờ/lớp/buổi học. THCS, học sinh sẽ học 3.070 giờ (chương trình hiện hành là 3.124 giờ). THPT, học sinh học 2.284 giờ (chương trình hiện hành là 2.546 - 2.599 giờ, tuỳ theo ban).

Chương trình GDPT mới cũng giảm đi lượng kiến thức kinh viện. Chương trình GDPT mới lấy việc phát triển phẩm chất và năng lực thực tiễn của học sinh làm mục tiêu, nên xuất phát từ yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực ở từng giai đoạn học tập để lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp, giảm bớt đáng kể kiến thức kinh viện, làm cho bài học nhẹ nhàng hơn.

Bên cạnh đó, chương trình mới tăng cường dạy học phân hoá, tự chọn, là một chương trình mở, tạo điều kiện cho học sinh được lựa chọn nội dung học tập và môn học phù hợp với nguyện vọng, sở trường của mình. Được chọn những nội dung học tập (ở cả ba cấp học) và môn học (ở cấp THPT) phù hợp với nguyện vọng, sở trường, học sinh sẽ học tập hào hứng, hiệu quả hơn.

Chương trình GDPT mới cũng sẽ triệt để thực hiện phương pháp dạy học tích cực; theo đó, học sinh được hoạt động để tự mình tìm tòi kiến thức, phát triển kỹ năng và vận dụng vào đời sống, còn thầy cô không thiên về truyền thụ mà đóng vai trò hướng dẫn hoạt động cho học sinh. Trong việc thực hiện chương trình, thầy cô được quyền chủ động phân bổ thời gian dạy học và lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với mỗi nội dung, mỗi đối tượng và hoàn cảnh cụ thể. Theo Bộ GD-ĐT đây cũng là những yếu tố quan trọng để giảm tải chương trình.

Chương trình GDPT mới xác định mục tiêu đánh giá kết quả giáo dục là cung cấp thông tin chính xác, kịp thời, có giá trị về mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt của chương trình và sự tiến bộ của học sinh để hướng dẫn hoạt động học tập, điều chỉnh các hoạt động dạy học, quản lý và phát triển chương trình, bảo đảm sự tiến bộ của từng học sinh và nâng cao chất lượng giáo dục.

Từ phương thức đánh giá đến nội dung đánh giá, hình thức công bố kết quả đánh giá sẽ có những cải tiến nhằm bảo đảm độ tin cậy, khách quan, phù hợp với từng lứa tuổi, từng cấp học, không gây áp lực lên học sinh, hạn chế tốn kém cho ngân sách nhà nước, gia đình học sinh và xã hội.

Theo Bộ GD-ĐT, để khắc phục được triệt để nguyên nhân gây quá tải, cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương, cơ sở giáo dục và giáo viên cần phối hợp chặt chẽ để quản lý việc dạy thêm học thêm; các bậc cha mẹ học sinh cũng cần tính toán để giúp con xây dựng kế hoạch học tập, vui chơi, nghỉ ngơi hợp lý, tránh tạo thêm áp lực cho con ngoài giờ học ở trường.

Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức công bố chương trình giáo dục phổ thông mới

Chiều 27-12, tại Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo họp báo công bố chương trình giáo dục phổ thông mới gồm Chương trình tổng thể và 27 chương trình môn học, hoạt động giáo dục.