Nhiều rặng tre chắn sóng bảo vệ đê bối ở thôn Thắng Lợi Hạ bị cuốn trôi.

Bờ bãi, cây cối trôi theo... nước

Về xã Thắng Cương những ngày này, chúng tôi cảm nhận rõ nỗi lo mất nhà, vỡ đê của người dân nơi đây trước nạn “cát tặc”. Dọc khúc sông Cầu, đoạn qua các thôn: Thắng Lợi Hạ, Thắng Lợi Thượng, Phấn Lôi, Thắng Cương, Tân Cương vẫn còn ngổn ngang dây thép gai, những chiếc nỏ tự chế, chai, lọ, gạch vỡ, đá cuội được người dân dùng để ngăn cản các tàu hút. Bà con nơi đây cho biết, từ ngày 27-2 đến ngày 10-3, trên sông Cầu luôn có hàng chục tàu cuốc trọng tải 500-700 tấn, thậm chí có ngày lên tới 40-50 tàu sử dụng vòi rồng tiến sát chân đê hút cát.

Tại khu vực thôn Phấn Lôi, sát đền thờ Lý Thái Tông có điểm bị sạt lở dài 200 m, sâu vào chừng 70 m, cách đê Ba Tổng chưa đến chục mét. Một số bãi còn bị hở hàm ếch sâu hoắm, nham nhở, có thể sập bất cứ lúc nào. Ông Trần Văn Thăng, Trưởng thôn cho biết: “Ước tính, đến nay thôn có chừng 10 nghìn m2 bờ bãi bị sạt lở nên một số chân ruộng canh tác đã không còn, tuyến đê có nguy cơ bị vỡ. Ngoài việc tập trung xua đuổi các tàu hút tiến sát bờ, thôn đã cắm cờ, căng dây thép gai để ngăn chặn nhưng nhiều đối tượng vẫn lén lút hút trộm cát vào ban đêm”. 

Tương tự, hầu hết các hộ dân sông ven tuyến đê bối của thôn Thắng Lợi Hạ, Thắng Lợi Thượng cũng chung nỗi lo này. Dẫn chúng tôi ra phía sau ngôi nhà, ông Phạm Văn Điện, thôn Thắng Lợi Hạ xót xa nói: "Tường nhà tôi đã bị rạn nứt cách bờ sông dựng đứng không xa. Ghềnh đá mà chúng tôi thường tổ chức lễ cầu mưa, cầu nắng đầu năm đã bị rơi xuống sông. Cứ mỗi lần có tàu hút cát, ai nấy ăn ngủ không yên vì nhà cửa rung lắc".

Cần ngăn chặn kịp thời

Theo ông Nguyễn Ngọc Lân, Chủ tịch UBND xã Thắng Cương thì tình trạng hút cát trái phép xảy ra trên địa bàn xã từ tháng 11 năm ngoái và gây hậu quả nặng nề trong vòng một tháng nay. Trước thực trạng trên, UBND xã thành lập tổ công tác để tuần tra, giám sát song theo ông Lân thì việc bắt giữ gặp nhiều khó khăn vì các tàu chủ yếu hoạt động vào ban đêm. Những người đi làm nhiệm vụ không có phương tiện chuyên dụng nên các đối tượng dễ dàng tẩu thoát. Còn theo đại diện lãnh đạo UBND huyện thì việc bắt “cát tặc” trên sông phải có lực lượng, phương tiện đủ mạnh. Trong khi đó, huyện khó phân biệt đâu là tàu của đơn vị được cấp phép khai thác, đâu là thuyền của “cát tặc”. Ngoài ra, do cát ở khu vực lòng sông Cầu có độ dày lớn và đẹp, chủ yếu là cát vàng, giá 300 nghìn đồng/m3, gấp 3 lần so với cát đen nên nhiều đối tượng bất chấp các quy định để khai thác, trục lợi.

Sông Cầu, đoạn qua thôn Phấn Lôi, xã Thắng Cương bị tàu hút cát quần đảo ngày đêm.

Được biết, từ năm 2015, Công ty cổ phần Trục vớt luồng Hạ lưu được Cục Đường thủy nội địa (Bộ Giao thông-Vận tải) cấp phép thực hiện dự án, nạo vét tuyến luồng đường thủy nội địa quốc gia và tận thu sản phẩm đoạn từ Km1+000 đến Km 30+000, trong đó có đoạn qua xã Thắng Cương. Đến ngày 27-10-2016, UBND tỉnh có văn bản gia hạn cho Công ty này nạo vét tuyến đường thủy nội địa và tận thu cát làm vật liệu san lấp tại 5 đoạn cạn trên sông qua địa bàn đến ngày 31-12 năm nay. UBND tỉnh yêu cầu doanh nghiệp cắm cọc tiêu trên bờ sông, ở điểm cuối, điểm đầu đoạn cạn được phép nạo vét và quản lý mốc giới trong suốt quá trình thực hiện. Đồng thời thông báo nhân sự, phương tiện thi công, thời gian thi công với Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), Sở Giao thông-Vận tải, Công an tỉnh và UBND xã liên quan. Song thực tế, đơn vị này có thông báo các nội dung trên nhưng không cắm cọc tiêu trên bờ sông, ở điểm cuối và đầu đoạn cạn. Trong khu vực được cấp phép, doanh nghiệp để cho hàng chục tàu vào hút cát. 

Ông Hoàng Văn Đức, Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Dũng cho biết: “Để quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác cát, sỏi trên địa bàn, thời gian tới, huyện tập trung chỉ đạo phòng chuyên môn, lực lượng công an lập chuyên án để bắt quả tang, xử lý nghiêm đối tượng vi phạm. Huyện quy rõ trách nhiệm người đứng đầu xã Thắng Cương nếu không kịp thời phát hiện, đề xuất cấp có thẩm quyền ngăn chặn nạn "cát tặc". Huyện sẽ yêu cầu Công ty cổ phần Trục vớt luồng Hạ lưu ký cam kết thực hiện nghiêm quy định về đăng ký tàu thuyền, giờ khai thác theo đúng mốc giới”. Nhiều người dân xã Thắng Cương kiến nghị UBND tỉnh tạm dừng nạo vét luồng lạch, tận thu khoáng sản của Công ty cổ phần Trục vớt luồng Hạ lưu bởi đơn vị này chưa làm tốt việc quản lý địa giới, khoáng sản trong khu vực được cấp phép.

Minh Linh