Nhiều nơi, cây rừng bị chặt trắng.

Ai phá rừng?

Trong đơn gửi các cơ quan chức năng, đại diện 17 hộ dân bản Chay (xã Canh Nậu) phản ánh Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Trường Lộc (gọi tắt là Công ty Trường Lộc) phá rừng, hủy hoại rừng khu vực đường Cộc, đèo Uỷnh. Ngoài ra, Công ty này còn mở đường lên thượng Ba Mả để khai thác gỗ và dung túng cho nhân viên phát đốt rừng. 

Đáng chú ý, ngày 15-11 vừa qua, hàng chục người dân tổ chức "bắt giữ" một điểm tập kết gỗ tại tuyến đường trên và báo lực lượng chức năng lên lập biên bản, thu giữ tang vật là 12m3 gỗ. Trước sự việc đó, huyện Yên Thế thành lập tổ liên ngành điều tra. 

Trong một diễn biến khác, Công ty Trường Lộc khẳng định số gỗ là "sản phẩm" của lâm tặc và chỉ đích danh 5 đối tượng có mặt trong số những người dân đứng ra tố cáo. Đại diện Công ty Trường Lộc cho rằng, việc chặt hạ số gỗ rừng tự nhiên, trong một thời gian ngắn, với số lượng lớn như vậy nhằm tố cáo, hạ uy tín Công ty. Từ đó cho rằng Công ty không đủ năng lực quản lý, bảo vệ để kiến nghị Nhà nước giao lại đất rừng cho người dân quản lý, bảo vệ. 

Chúng tôi đã tận mục sở thị diện tích rừng bị cắt, đốt trước đó tại khu vực đèo Uỷnh, đường Cộc. Đặc biệt tại cánh rừng tự nhiên thuộc thượng Ba Mả (như người dân gọi), trên một khoảng dài 300m từ mặt đường lên, còn hàng chục gốc cây có đường kính từ 20-35cm vẫn chưa khô nhựa, nhiều thân, cành cây nằm ngổn ngang. 

Đây chính là khu vực mà lực lượng chức năng vừa thu giữ 12m3 gỗ khai thác trái phép. Địa bàn này giáp với huyện Võ Nhai (Thái Nguyên), thuộc diện tích rừng tự nhiên đầu nguồn, nghiêm cấm khai thác. Hiện tại, toàn bộ diện tích này thuộc quản lý của Công ty Trường Lộc nằm trong tổng số 1.394 ha đất rừng được UBND tỉnh giao từ năm 2011.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, nguồn cơn của những khúc mắc, tranh chấp đất rừng, tố cáo lẫn nhau và hủy hoại tài nguyên rừng ở khu vực bản Chay, xã Canh Nậu xuất phát từ khi Công ty Trường Lộc được giao quản lý, bảo vệ, khai thác 1.394 ha rừng. Trước đó, diện tích ở địa bàn bản Chay được giao cho Hội cựu chiến binh xã Canh Nậu quản lý, một số khác được giao (hoặc người dân tự phát đốt) để lấy đất canh tác. 

Thời gian đầu, Công ty Trường Lộc cùng cơ quan chức năng thu hồi, lập các chốt bảo vệ, cấm người dân xâm phạm vào khu vực được giao quản lý. Gần đây, do có khó khăn trong tổ chức bảo vệ, Công ty Trường Lộc đã để xảy ra một số vụ vi phạm lâm luật. 

Điển hình là hộ ông Hà Văn Sự và Hà Văn Ước (ở bản Chay), từ năm 2009 đến đầu năm 2014 đã phát đốt và trồng cây trên đất rừng do Công ty được giao quản lý khoảng 3 ha; giữa tháng 6-2014, 17 hộ dân (bản Chay, bản Đình, bản Thia) tự ý làm đường trên đất rừng và lấn chiếm hơn 6,2 ha để trồng cây; hộ ông Đinh Văn Tuấn phá, lấn chiếm gần 1ha. Ngoài ra, lực lượng kiểm lâm, người dân, bảo vệ của Công ty Trường Lộc còn phát hiện, bắt giữ hàng chục m3 gỗ đã bị chặt hạ, hàng chục ha rừng bị đốt, phát quang chiếm đất để tổ chức sản xuất... 

Trước thực trạng trên, Công ty Trường Lộc đã nhiều lần bị cơ quan chức năng nhắc nhở, phạt hành chính về việc buông lỏng kiểm soát để xảy ra vi phạm lâm luật trong khu vực được giao quản lý bảo vệ.

Cần có biện pháp ngăn chặn

Ông Đồng Xuân Thanh, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Yên Thế khẳng định một số vụ việc liên quan đến phá, hủy hoại rừng tại bản Chay từ thời điểm trước năm 2014 đều đã được lực lượng chức năng xử lý. Tuy nhiên, một số hộ ở bản Chay không đồng thuận do muốn được giao lại rừng, đất rừng nên tìm mọi cách để khơi lại vụ việc. 

Cây gỗ đường kính 30-40cm bị đốn hạ.

"Cũng có thể do phía Công ty Trường Lộc tổ chức cắt vén vừa bán lấy tiền vừa tạo cớ làm hồ sơ xin cải tạo rừng nghèo kiệt. Không loại trừ việc các đối tượng đang bị Công ty Trường Lộc kiện tạo hiện trường để kiện ngược. Hiện tại ai phá rừng thì chưa có kết luận do tổ công tác còn đang xác minh nhưng quan điểm của Hạt Kiểm lâm là xử nghiêm hành vi vi phạm, bất kể đối tượng đó là ai", ông Thanh cho biết.

Vẫn theo ông Thanh, mặc dù ngày 14-8, UBND huyện Yên Thế có thông báo kết luận số 57/TB-UBND của Chủ tịch UBND huyện Lưu Xuân Vượng về việc xử lý các đối tượng phá rừng nhưng việc thực thi của các bên liên quan lại không thỏa đáng. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến việc rừng tự nhiên đầu nguồn tiếp tục bị các đối tượng "xẻ thịt", mà đỉnh điểm là vụ chặt phá rừng ngày 15-11 vừa qua. 

Làm việc với chúng tôi, ông Nguyễn Hồng Quảng, Giám đốc Dự án rừng Yên Thế của Công ty Trường Lộc bức xúc: "Chỉ đạo của đồng chí Chủ tịch UBND huyện là rõ ràng, giao việc cụ thể, kể cả việc xác minh 17 đối tượng phá rừng, tổ chức phá rừng "có đủ điều kiện xử lý hành chính 12 đối tượng và xử lý hình sự 5 đối tượng". 

Tuy nhiên, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện qua điều tra lại báo cáo không đủ căn cứ để khởi tố bị can, khởi tố vụ án nên các đối tượng nói trên vẫn ung dung ngoài vòng pháp luật. Nhân vụ việc 12m3 gỗ này, khẳng định là do các đối tượng lâm tặc thực hiện một cách có tổ chức, có ý đồ. Chúng tôi đang chuẩn bị hồ sơ đề nghị cơ quan điều tra làm rõ để đưa các đối tượng phá rừng ra trước pháp luật".

Trả lời về trách nhiệm của lực lượng kiểm tra, bảo vệ rừng, ông Đồng Xuân Thanh và Nguyễn Hồng Quảng cho biết, hiện toàn bộ đất rừng trên địa bàn đã được giao cho các tổ chức và cá nhân trồng, chăm sóc, bảo vệ. 

Về nhân lực, Hạt Kiểm lâm Yên Thế chỉ có 13 người; lực lượng bảo vệ của Công ty Trường Lộc chỉ có 12 người nên rất khó khăn trong công tác quản lý, bảo vệ. Trong khi đó, sự phối hợp của chính quyền địa phương trong quản lý, bảo vệ rừng chưa thực sự hiệu quả...

Trở lại với vụ việc đối tượng chặt phá 12m3 gỗ rừng tự nhiên ngày 15-11, có thể thấy các cơ quan chức năng cũng như đơn vị được giao rừng chưa làm hết trách nhiệm. Nếu không xử lý dứt điểm, để tình trạng như trên tiếp tục tái diễn thì không những nguồn tài nguyên rừng bị tàn phá mà chính sách, pháp luật của Nhà nước trong quản lý, bảo vệ rừng bị coi nhẹ. 

Ai phá rừng? Ai lợi dụng chính sách giao rừng để trục lợi bất hợp pháp? Ai dung túng, bao che cho đối tượng phá rừng?... Đề nghị các cơ quan chức năng huyện và tỉnh nhanh chóng làm rõ và xử lý theo pháp luật.

Trần Thường