Cá chết nổi trắng mặt nước đoạn qua thôn Đồng Quan, xã Đồng Sơn (ảnh chụp sáng 7-12).

Ngòi Bún hình thành từ hàng trăm năm nay, đoạn chảy qua địa bàn xã Song Khê và Đồng Sơn dài khoảng 2 km. Không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, nguồn nước từ ngòi Bún còn giúp điều hòa không khí, phục vụ sản xuất nông nghiệp. Vậy nhưng gần đây, ngòi Bún đang bị "bức hại", nước màu đen đặc quánh, chất thải kết thành mảng lớn bốc mùi nồng nặc nhất là vào mùa khô. Người dân hai xã Song Khê, Đồng Sơn thường gọi ngòi Bún là ngòi “chết”. Đặc biệt, một tuần nay, khoảng 400 m ngòi đoạn chạy qua Trạm bơm Cống Bún, đường Đồng Quan 2, thôn Đồng Quan xảy ra tình trạng cá rô phi chết nổi trắng mặt nước. Đỉnh điểm vào các ngày 4, 5, 6-12.

Ông Trịnh Văn Lương, Trưởng thôn Đồng Quan (xã Đồng Sơn) cho biết: “Từ năm 2005 đến nay, năm nào ngòi Bún cũng có hiện tượng cá chết, tuy nhiên không nhiều như mấy ngày qua. Lượng cá chết ước lên tới vài tạ”. Ông Lương còn cho biết thêm, trước đây nhiều hộ vẫn sử dụng nước ngòi trong sinh hoạt hằng ngày nhưng nay ai nấy đều sợ vì nước quá bẩn. Những hôm trời mưa, mùi hôi thối khiến nhiều người ngồi trong nhà cũng phải đeo khẩu trang. 

Đưa chúng tôi dạo quanh thôn Đồng Quan, ông Lương chỉ vào những ngôi nhà được trang bị nhiều lớp cửa “bảo hộ” để đối phó với mùi xú uế. Anh Trịnh Văn Định, thôn Đồng Quan nói: “Bất kể trời mưa hay nắng, lúc nào gia đình tôi cũng phải đóng cửa. Mấy ngày nay, xác cá phân hủy khiến không khí thêm nồng nặc, ruồi nhặng bay khắp nhà. Tôi đã phải mua thuốc khử trùng phun để tránh mầm bệnh”. Được biết, nhiều hộ nuôi thủy sản quanh khu vực này cũng bỏ trống ao mấy năm nay do nguồn nước rò rỉ từ ngòi vào khiến cá nuôi chết hàng loạt.

Tìm hiểu được biết, nước giếng khoan của nhiều hộ ở thôn Yên Khê, Liêm Xuyên (xã Song Khê) có mùi khó chịu, nổi váng nhớt. Hiện nhiều hộ dân phải tích nước mưa hoặc mua nước đóng bình dùng để nấu nướng, ăn uống. 

Làm việc với ông Đào Duy Trọng, Phó Chủ tịch UBND TP Bắc Giang được biết, vì ở cuối nguồn nên ngoài nước thải của các doanh nghiệp (DN) trên địa bàn, ngòi Bún còn bị ô nhiễm bởi nước thải sinh hoạt, chăn nuôi của người dân hai bên; một phần nước thải từ xã Tăng Tiến, KCN Đình Trám (Việt Yên).  

Nguồn nước ngầm bị ô nhiễm nên nhiều người dân xã Song Khê phải dùng nước đóng bình, nước mưa để ăn uống.

Thời gian qua, lực lượng chức năng tỉnh liên tiếp phát hiện các DN xả thải ra môi trường. Tháng 6-2016, UBND tỉnh có quyết định xử phạt 210 triệu đồng với Công ty TNHH cơ khí mạ Thiên Đông do xả nước thải vượt quy chuẩn. Điểm xả thải vào hệ thống thoát nước có các thông số độc hại như chì, crom, kẽm, niken, đồng, sắt, amoni vượt từ 1 đến gần 7,5 lần giới hạn cho phép… Trước đó, Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật năng lượng mặt trời Bo Việt (chuyên sản xuất tấm pin và module chuyển hóa năng lượng mặt trời) bị phạt 290 triệu đồng; Công ty TNHH Bắc Hà bị phạt 310 triệu đồng và đình chỉ sản xuất 3 tháng. Tổng số tiền cấp tỉnh xử phạt các DN vi phạm về môi trường trên địa bàn TP từ đầu năm đến nay hơn 1,5 tỷ đồng. 

Trước hiện tượng cá chết tại ngòi Bún, Phó Chủ tịch UBND TP Đào Duy Trọng cho biết đã chỉ đạo Công ty cổ phần Quản lý công trình đô thị Bắc Giang vớt cá để xử lý, chôn lấp. Đồng thời chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường tổ chức lấy mẫu nước để phân tích, xác định nguyên nhân. Về lâu dài, UBND TP sẽ tăng cường công tác kiểm tra, xử lý vi phạm; phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường và các ngành liên quan đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về môi trường trên địa bàn. UBND TP cũng tiếp tục kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ xây dựng công trình xử lý nước thải tập trung ở KCN Song Khê - Nội Hoàng để khắc phục tình trạng DN xả thải.

Ngòi Bún có vai trò quan trọng trong tiêu nước ra sông Thương, đồng thời cung cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp. Vì thế, hoạt động xả thải bừa bãi cần được ngăn chặn hiệu quả càng sớm càng tốt. Nếu không tình trạng ô nhiễm sẽ không chỉ dừng lại ở con ngòi này.

Nhóm PVVX