Đoàn viên, thanh niên Trường THPT Yên Dũng số 2 tuyên truyền phòng, chống ma túy. Ảnh: ĐQ

Hiện tượng lệch chuẩn

Là con một trong gia đình có điều kiện nên Vũ Hồng N, thị trấn Chũ (Lục Ngạn) được bố mẹ nuông chiều từ nhỏ. Dù đã là sinh viên năm thứ hai Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, sống xa nhà song mọi sinh hoạt cá nhân của N vẫn do mẹ chăm lo “từ xa”. Từ nhỏ N chỉ tập trung học văn hóa, mọi việc trong gia đình đã có bố mẹ làm, ngoài thời gian học là xem ti vi hoặc chơi điện tử. Khi đi học xa, từ việc giặt quần áo đến ăn uống hay chơi gì, N phải gọi điện hỏi mẹ. 

Chị Nguyễn Thị Hồng, mẹ N trải lòng: “Cũng do tôi chiều con quá, muốn cháu có nhiều thời gian học tập nên không bắt làm gì. Con gái lớn rồi nhưng vẫn không biết việc nhà, làm gì cũng phải hỏi mẹ”. 

Theo một số chuyên gia tâm lý, những người thiếu kỹ năng sống cần thiết rất khó thích nghi với hoàn cảnh mới, khi gặp khó khăn dễ rơi vào trạng thái hụt hẫng, thất vọng và có những phản ứng tiêu cực, lệch lạc, vô cảm, thậm chí gây hậu quả nghiêm trọng.  Do thiếu kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết vấn đề nên thời gian qua, nhiều bạn trẻ đã quyên sinh do không "vượt qua" cú sốc tình cảm, bế tắc trong cuộc sống... 

Hay như trường hợp em Nguyễn Văn H (SN 1996) ở thôn Trung Hưng, xã Mai Trung (Hiệp Hòa) do mâu thuẫn với bạn, thay vì đối thoại thì em lại dùng thanh kim loại đâm vào sườn Nguyễn Văn Hiệp phải đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội). 

Đã có mô hình hay

Theo Thạc sĩ Nguyễn Dung Nghi (Công ty TNHH MTV phát triển tài năng Việt Bắc Giang): “Kỹ năng sống là kỹ năng tự quản bản thân và kỹ năng xã hội cần thiết; là khả năng thích ứng của mỗi cá nhân; là sự vận dụng những hiểu biết của mình phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội. Việc hình thành kỹ năng sống là cả quá trình giáo dục, rèn luyện từ trong mỗi gia đình, nhà trường và xã hội như dạy các em hiểu giá trị cuộc sống, hình thành phát triển nhân cách, biết cách xử lý các mối quan hệ, tình huống phát sinh trong cuộc sống”. 

Hiện nay, giới trẻ chịu nhiều áp lực về học văn hóa, ít được tham gia các lớp học về kỹ năng sống. 

Trước thực tế đó, một số cơ sở đoàn đã xây dựng mô hình như tổ chức những lớp học, câu lạc bộ (CLB) giúp bạn trẻ tự tin, lạc quan, sống đẹp. Đoàn Trường Tiểu học, THCS, THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm (Việt Yên) thành lập CLB Giá trị sống, thu hút gần 200 thành viên tham gia. Hàng tháng, CLB tổ chức hai buổi sinh hoạt định kỳ, là nơi để các bạn trẻ chia sẻ tâm tư về cuộc sống, được thầy cô giáo hướng dẫn các kỹ năng cơ bản như: Giao tiếp, ứng xử, giải quyết vấn đề... 

Em Nguyễn Đức Hoàng, thành viên CLB cho biết: "Em khá nhút nhát, ngại tiếp xúc với mọi người. Từ khi tham gia CLB, em đã dám đứng trước đám đông để thuyết trình, tự tin hơn trong giao tiếp”. Một số chương trình "Học kỳ trong quân đội" đã tạo điều kiện cho giới trẻ rèn luyện ý thức tự giác, kỷ luật, được tiếp cận kiến thức, trải nghiệm sự tự tin, trách nhiệm hơn trong cuộc sống, biết quan tâm, chia sẻ với người xung quanh. 

Tại huyện Hiệp Hòa, Huyện đoàn vừa tổ chức hướng dẫn các kỹ năng cơ bản cho đoàn viên, thanh niên do Giáo sư Nguyễn Lân Dũng giảng dạy, thu hút đông đảo bạn trẻ tham gia. Tuy nhiên, những nơi tổ chức được hoạt động ngoại khóa như vậy chưa nhiều. Nói chuyện về kỹ năng sống đã được một số cơ sở đoàn triển khai song chưa đáp ứng được nhu cầu.

Để giới trẻ có thể tự giải quyết những vấn đề cá nhân theo chuẩn mực đạo đức bằng chính kỹ năng sống của mình thì thời gian tới, các cấp bộ đoàn cần tích cực nhân rộng hoạt động của các CLB, buổi tọa đàm với nhiều kỹ năng sống cơ bản, cụ thể, sát thực với nhu cầu của ĐVTN; mỗi gia đình cần quan tâm và dành thời gian hướng dẫn những công việc nhà đơn giản, trao đổi về cuộc sống xung quanh với các con; đặc biệt tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong việc rèn các kỹ năng cho học sinh, qua đó giúp các em có thêm kiến thức, kỹ năng xử lý các tình huống trong cuộc sống.

Hoài Thu