Bắc giang
Tết ở trại giam: Mong đợi ngày về
Bước chân lầm đường, lạc lối
Màu vàng mượt mà của hoa cúc, sắc hồng đỏ của những ruộng đào, lay ơn đang đợi thu hoạch trên những cánh đồng bao quanh Trại Tạm giam Công an tỉnh khiến cho không khí Tết càng đến gần hơn. Thiếu tá Đào Hữu Dương, Đội trưởng Đội quản giáo đưa tôi đến Phân trại quản lý phạm nhân đang chấp hành án phạt tù có thời hạn. Gặp mấy phạm nhân, họ lễ phép cúi người chào khách lạ. Vẳng nghe đâu đó giọng hát ngọt ngào, có cả âm thanh của tiếng huýt sáo. Lại gần, hóa ra là tiếng hát của một phạm nhân còn khá trẻ.
 |
|
Phạm nhân làm đẹp cây xanh chuẩn bị đón Tết. |
Chứng kiến không gian và những âm thanh ấy, tôi cảm thấy ấm áp hơn trong cái mưa lạnh của buổi chiều tháng Chạp. Từng có 21 năm làm công tác quản lý phạm nhân, anh Dương chia sẻ: Trại giam giữ những phạm nhân đã thành án (hiện có 96 người), tạm giữ những can phạm chờ ngày ra tòa xét xử (khoảng 500 đối tượng) và đặc biệt có tới 27 phạm nhân bị kết án tử hình đang chờ thi hành với các loại tội danh, đủ các mức án, nặng có, nhẹ có, nhiều phạm nhân thụ án mấy lần. Đối với những con người lầm đường lạc lối này, mỗi khi Tết đến, xuân về, họ đều nhớ về những cái Tết ngoài cánh cửa nhà tù, nhớ người thân và cuộc sống tự do, ân hận về hành vi phạm tội của mình.
Đang chuyện trò, bất chợt Thiếu tá Dương gọi với: “Anh Triệu ơi, anh xong việc chưa?”. Từ xa, một người đàn ông trung niên tiến lại gần: “Thưa quản giáo, tôi còn mấy gốc cây này nữa”. “Xong việc anh vào phòng chờ tôi chút nhé”. Thiếu tá Dương quay sang bảo tôi: "Trại đang cho phạm nhân sửa sang lại bồn hoa, cây cảnh, quét vôi gốc cây để chuẩn bị đón Tết. Mấy hôm nữa, các phạm nhân còn tổ chức trang trí mâm ngũ quả, gói bánh chưng, thịt lợn, bó giò. Anh Triệu thuộc tổ vệ sinh của Trại, án 30 tháng tù giam, đã chấp hành được 14 tháng".
Được Thiếu tá Đào Hữu Dương giới thiệu, tôi trò chuyện với phạm nhân Phạm Văn Triệu. Ông sinh năm 1963, nguyên Trưởng thôn Mai Sơn, xã Cẩm Lý (Lục Nam), phạm tội “Lạm quyền trong khi thi hành công vụ”. Tiếp xúc với tôi, người đàn ông này tỏ ra khá rụt rè, bằng giọng nói ấm áp, ông kể: "Đây là cái Tết thứ hai tôi xa gia đình, từ ngày vào tù, cuộc sống gia đình tôi xáo trộn hoàn toàn. Tết xa nhà đã là buồn, vào môi trường này còn buồn nhiều hơn. Đó là cái giá cho việc thiếu hiểu biết pháp luật của tôi. Tôi sẽ cố gắng cải tạo, chấp hành tốt quy định của Trại, hy vọng rằng đây sẽ cái Tết cuối cùng trong tù”. Được biết, ông Triệu là một trong những phạm nhân được đề nghị giảm án. Hằng tháng, người thân vẫn đều đặn đến thăm, động viên ông vui vẻ trả án.
Tuy nhiên cũng có không ít trường hợp phạm nhân chấp hành án nhưng gia đình bỏ bê, không có người thân đến thăm. Mái tóc của họ bạc trắng trong sự mong ngóng, đợi chờ. Bà Nguyễn Thị Mỳ (67 tuổi) ở tổ dân phố Chi Ly, phường Trần Phú (TP Bắc Giang) là một ví dụ. Nhắc lại một thời quá khứ, bà chỉ muốn ngược dòng thời gian mà quay lại những tháng ngày yên bình, tự do. Gia đình từng giàu có, chồng lái tàu đường sông, chuyên chở hàng đi Hải Phòng, Hải Dương, Hà Nội…
Do kinh doanh gặp nạn, ông bà lên bờ làm ăn nhưng thua lỗ đành phải bán cả nhà cửa, cả tàu thuyền để trả nợ. Chán nản, lại thêm người con trai duy nhất chết vì nghiện ma túy khiến cuộc đời của vợ chồng bà trở nên bất hạnh. Túng nên làm liều, năm 2005, bà bị lĩnh án 18 tháng tù về tội môi giới mại dâm. “Ngựa quen đường cũ”, 10 năm sau cũng với tội danh này bà phải chịu mức án 5 năm. Nay đã ở tuổi 67, người phụ nữ già nua, bị viêm đa khớp, ngón tay co quắp mỗi khi trời giá lạnh. Cả năm nay không một ai đến thăm, bà sống trong tâm trạng đầy mặc cảm. Cái chăn ấm, cái áo chống lạnh cũng phải nhờ sự giúp đỡ của quản giáo. Tết đến càng thấy cô đơn, tủi thân. “Tôi mong được sớm ra tù để đi chữa bệnh. Sau đó sẽ tìm việc làm tử tế, lương thiện, chẳng hạn như mở sạp rau ngoài chợ, kiếm tiền bằng lao động chân chính, không bao giờ đi vào vết xe đổ nữa” - Bà Mỳ ngậm ngùi trong nước mắt.
Hiểu tội trạng, nắm tâm lý
Dịp Tết là thời điểm phạm nhân nào cũng nhớ gia đình, suy nghĩ xáo trộn. Nắm bắt tâm lý đó, tất cả các đội nghiệp vụ của Trại đi xuống từng phân trại tìm hiểu tâm tư, nghe họ giãi bày cho vơi nỗi buồn, giải tỏa căng thẳng. Tết trong Trại giam tuy không ồn ào, náo nhiệt như bên ngoài nhưng cũng đủ đầy đào, quất, hoa tươi, mâm ngũ quả, tổ chức mổ lợn, gói bánh chưng, gói giò,… do chính những phạm nhân trực tiếp tham gia. Những việc này tưởng chừng đơn giản nhưng đã tạo cảm giác đầm ấm trong môi trường giam, giữ; thức tỉnh lòng hướng thiện của các can phạm.
 |
|
Phạm nhân Nguyễn Thị Mỳ, phường Trần Phú (TP Bắc Giang) quyết tâm cải tạo để sớm ra tù làm ăn lương thiện. |
Ngoài vật chất, suất ăn theo quy định của Nhà nước gấp nhiều lần ngày bình thường, Ban Giám thị giao cho các phân trại tổ chức nhiều hoạt động vui chơi, đón xuân đầy ắp những tiếng cười, reo hò, cổ vũ như: Bóng chuyền hơi, kéo co, đá cầu, những môn thể thao mang đậm tính tập thể, tinh thần đoàn kết, tính kỷ luật; có cả những tiết mục văn nghệ “cây nhà lá vườn” do chính các phạm nhân biểu diễn. Riêng đối với 27 phạm nhân bị kết án tử hình đang trực chờ ở Trại, Trại có chế độ riêng theo quy định. Ban Giám thị xuống từng buồng giam chúc Tết, động viên phạm nhân để họ tạm quên đi cái án tử đang lơ lửng trên đầu, coi như chưa hề có cái kết cục bi thương kia.
Trung tá Nguyễn Minh Đức, Phó đội trưởng Đội quản giáo tâm sự: Các án tử hình chủ yếu là tội giết người và ma túy. Đối tượng phạm tội ma túy thường lặng lẽ, trầm tĩnh. Riêng phạm nhân giết người tâm lý luôn thay đổi, hoang mang, lo sợ nên dễ dẫn đến có hành vi tiêu cực. Vì vậy, trước khi tổ chức chúc Tết, quản giáo phải tìm hiểu rõ nhân thân, tội danh để có cách động viên phù hợp. Chẳng hạn như đối với những đối tượng giết vợ hoặc người thân thì phải có cách hỏi thăm, chúc Tết tránh nhắc đến gia đình, nạn nhân để phạm nhân không bị sốc, kích động.
Tết về, như một phản xạ tâm lý, phần thiện lương trong mỗi con người phạm nhân được thức tỉnh. Mong rằng, bước sang năm mới họ sẽ cố gắng, quyết tâm tu tỉnh, động viên nhau cải tạo thật tốt để sớm trở về làm lại cuộc đời, để bước chân của họ không còn lạc lối, va vấp trên con đường hoàn lương sắp tới.
Tuấn Minh
Ý kiến bạn đọc (0)