Bà Park Geun-hye và Quyền Tổng thống Hwang Kyo-ahn.

Với phán quyết của bồi thẩm đoàn gồm 8 thành viên, bà Park sẽ phải tham dự các phiên tòa luận tội về các tội danh bị cáo buộc và trở thành vị Tổng thống dân cử đầu tiên của Hàn Quốc bị bãi nhiệm kể từ khi quốc gia này chấm dứt chế độ độc tài và bước vào giai đoạn dân chủ từ cuối những năm 1980.

Từ đỉnh cao danh vọng đến sụp đổ

Bà Park Geun-hye - 65 tuổi - từng là tổng thống đắc cử với số phiếu cao nhất, kể từ khi Hàn Quốc bước vào kỷ nguyên dân chủ. Park Geun-hye vốn rất được lòng các cử tri cao tuổi Hàn Quốc ngưỡng mộ tướng Park Chung Hee, thân phụ của bà. Đối với nhiều người Hàn Quốc, ông Park Chung Hee là người có công đưa quốc gia này thoát khỏi tình trạng kiệt quệ sau chiến tranh, đặt nền tảng cho kinh tế Hàn Quốc cất cánh, cho dù trong thời kỳ nắm quyền (1961-1979), tướng Park bị cáo buộc gây ra nhiều vụ xâm phạm nhân quyền nghiêm trọng.

Sự nghiệp của tổng thống vừa bị phế truất gắn liền với bi kịch của gia đình. Tướng Park Chung Hee bị ám sát năm 1979, trước đó 5 năm, mẹ của bà Park bị một người Triều Tiên sát hại mà nhiều người cho rằng theo lệnh của Bình Nhưỡng. Sau cái chết của mẹ, Park Geun-hye lúc đó đang là sinh viên tại Pháp - phải trở về nước thay mẹ đảm nhiệm vai trò đệ nhất phu nhân, cho đến khi Park Chung Hee bị giết. Ký ức về mẹ của bà Park, một phụ nữ được đánh giá là "đức hạnh" theo quan điểm truyền thống, giúp cho Park Geun-hye giành được sự cảm mến của cử tri.

Suốt 20 năm sau khi cha mất, bà Park Geun-hye sống ẩn dật. Vào năm 1998, đúng lúc Hàn Quốc nằm trong tâm bão của cuộc khủng hoảng tài chính châu Á, bà đắc cử nghị sĩ. Chưa bao giờ lập gia đình và gần như cắt hẳn quan hệ với anh chị em, con gái của Tổng thống Park Chung Hee đã trở thành một nhân vật chính trị rất có uy tín tại Hàn Quốc, nơi các quan hệ mờ ám giữa giới cầm quyền và các tập đoàn kinh tế là rất phổ biến. Park Geun-hye từng nói: "Tôi không có con. Hàn Quốc là gia đình tôi".

Uy tín của Park Geun-hye đã tan tành mây khói, với vụ bê bối Choi Soon- sil, một pháp sư và cũng là người bạn thân tín. Tổng thống Hàn Quốc bị Tòa án Hiến pháp kết tội "lạm dụng quyền lực", "xâm phạm nền dân chủ đại diện và nhà nước pháp quyền", "xâm phạm sở hữu tư nhân" dưới ảnh hưởng của pháp sư Choi Soon-sil.

Thực ra đã có nhiều thông tin về việc ngay từ khi còn trẻ, bà Park Geun-hye đã bị chính Choi Tae Min, người cha của Choi Soon-sil chi phối hoàn toàn. Choi Tae Min, người thân thiết với gia đình tướng Park Chung Hee, vốn là nhà sư, sau trở thành người sáng lập một giáo phái có uy lực thời đó. Theo một nguồn tin ngoại giao Mỹ, được Wikileask tiết lộ, Choi Tae Min được mệnh danh là "Rasputin Hàn Quốc" (Rasputin, một nhân vật huyền bí đầy thế lực, được coi là có những ảnh hưởng đen tối tới Sa Hoàng đầu thế kỷ XX).

Khoét sâu bất ổn và chia rẽ

Việc Tổng thống Park Geun-hye bị phế truất càng khoét sâu thêm bất ổn chính trị và an ninh của Hàn Quốc trong bối cảnh quốc gia này hiện không những phải đối mặt với căng thẳng quân sự với Triều Tiên mà còn cả các đòn trả đũa kinh tế từ sự tức giận của Bắc Kinh đối với việc Seoul và Washington hợp tác triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) cũng như những câu hỏi của dư luận Seoul trước cam kết của chính quyền Donald Trump với đồng minh an ninh lâu đời này.

Quyền Chánh án Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc Lee Jung-mi nhấn mạnh “các hành vi vi phạm hiến pháp và luật pháp (của bà Park) đã phản bội lòng tin của dư luận…”, và để bảo vệ hiến pháp, không thể tha thứ cho những gì bà Park đã làm, “bởi vậy, Hội thẩm đoàn đã ra phán quyết: Luận tội bị cáo, Tổng thống Park Geun-hye". Ông Lee Jung-mi chỉ trích bà Park Geun-hye đã thông đồng với người bạn thân Choi Soon-sil và nhận hàng chục triệu USD từ các doanh nghiệp, đồng thời cho phép bà Choi can thiệp, biết được nhiều bí mật quốc gia. Các cáo buộc này đã được các công tố viên nêu lên trong bản cáo trạng, song bà Park từ chối việc bị thẩm vấn, viện dẫn một điều luật miễn trừ tố tụng đối với tổng thống đương nhiệm.

Quốc hội Hàn Quốc quyết định luận tội bà Park Geun-hye từ tháng 12-2016 sau nhiều tuần diễn ra các cuộc biểu tình rầm rộ trên đường phố, với sự tham gia của hàng triệu người. Tiếng nói của những người ủng hộ nhà lãnh đạo này đã bị lấn át bởi làn sóng phản đối mạnh mẽ nhất tại Hàn Quốc trong suốt nhiều thập kỷ qua. Tuy nhiên, lực lượng này đã nhanh chóng tái tổ chức và đẩy mạnh các cuộc vận động ủng hộ bà.

Các công tố viên đã bắt giữ và buộc tội nhiều nhân vật nổi tiếng như bà Choi Soon-sil, các quan chức cấp cao trong chính quyền của bà Park cùng người thừa kế Tập đoàn Samsung Lee Jae-yong. Sau khi bà Park Geun-hye chính thức bị phế truất, các công tố viên sẽ có thể triệu tập, thẩm vấn hoặc bắt giam bà. Những người chỉ trích bà Park cho rằng nhà lãnh đạo này phải mặc quần áo tù nhân, cắt tóc và bị còng tay khi xuất hiện trên truyền hình, giống như những bị cáo khác. Một số nhà phân tích cho rằng nếu làm như vậy, phe bảo thủ chắc chắn sẽ có những phản ứng vô cùng dữ dội, nhất là trước thời điểm tiến hành một cuộc bầu cử tổng thống mới.

Thủ tướng Hwang Kyo-ahn là người đang nắm quyền điều hành đất nước và sẽ tiếp tục nắm giữ cương vị này cho tới khi Hàn Quốc bầu được tổng thống mới vào tháng 5 tới.  

Cơ hội cho phe đối lập trở lại nắm quyền

Với những diễn biến nhanh và bất ngờ trong thời gian qua, có thể nói chính người dân Hàn Quốc cũng đang cảm thấy không khỏi choáng váng. Tuy vậy, giờ lại là giai đoạn khó khăn mới. Khoảng 6 ứng cử viên, hoặc hơn sẽ bắt đầu các cuộc cạnh tranh trong hai tháng tới, để giành chức Tổng thống Hàn Quốc. Cuộc bầu cử dự kiến được tổ chức vào ngày 9-5.   

Hàn Quốc đưa 300 khẩu pháo tập trận sát biên giới Triều Tiên.

Ứng cử viên Moon Jae-in, người từng thất bại trước bà Park trong các cuộc bầu cử năm 2012 hiện đang dẫn đầu nhiều cuộc thăm dò dư luận. Trong cuộc thăm dò gần đây, ông Moon Jae-in giữ khoảng cách với đối thủ gần nhất là Quyền Tổng thống kiêm Thủ tướng lâm thời Hwang Kyo-ahn, người trung thành với bà Park, tới 22%. Phe bảo thủ, dù đang có chia rẽ và bị nhiều người Hàn Quốc phản đối sẽ vẫn có sự ủng hộ mạnh mẽ của các cử tri ở miền Nam nếu họ có được một ứng cử viên đủ sức lôi cuốn. Một đối thủ nặng ký khác có lẽ là Tỉnh trưởng tỉnh miền Nam Chungcheong, chính trị gia trung dung An Heejung. Ông An Heejung cho rằng chính phủ tiếp theo của Hàn Quốc sẽ khó có thể mở lại khu công nghiệp Kaesong khi mà nước này vẫn phải tuân thủ cam kết của mình với các lệnh trừng phạt quốc tế áp dụng đối với Triều Tiên. 

Ông An Heejung ủng hộ THAAD và lập trường này giúp ông giành được sự ủng hộ của rất nhiều người theo phe bảo thủ đang thất vọng vì bà Park. Họ như “chết đuối vớ được cọc”. Một số thành viên của Đảng Saenuri (Đảng Tự do Hàn Quốc) của bà Park cũng ngỏ ý muốn tranh cử Tổng thống, trong đó có ông Hong Joonpyo, Tỉnh trưởng tỉnh Gyeongsang. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy tỷ lệ ủng hộ họ khá thấp, chỉ từ mức 0% - 5%. Tình hình cũng không khả quan hơn cho Bareun, đảng bao gồm những thành viên tách khỏi Đảng Saenuri.

Nếu ông Moon Jae-in đắc cử tổng thống, một trong những vấn đề có nhiều thay đổi nhất sẽ là Triều Tiên. Ông Moon từng làm việc trong chính quyền của cố Tổng thống theo hướng tự do Roh Moo-hyun, người từng theo đuổi chính sách Ánh Dương, giai đoạn những năm 2000. Nỗ lực hòa giải với Triều Tiên này, bao gồm các trao đổi thương mại và văn hóa quy mô đã bị phe cực đoan chỉ trích mạnh mẽ, sau đó đã bị bãi bỏ, bởi Triều Tiên vẫn liên tục mở rộng chương trình hạt nhân và tên lửa. 

Nếu trở thành Tổng thống Hàn Quốc, ông Moon Jae-in sẽ thúc đẩy nhiều hơn các cuộc đối thoại với Triều Tiên, có thể mở cửa trở lại khu công nghiệp chung Kaesong ở phía Bắc, nơi từng bị cựu Tổng thống Park Geun-hye đóng cửa hồi năm ngoái sau khi Bình Nhưỡng thử nghiệm hạt nhân và tên lửa.

Thanh Bình (TTXVN)