Ảnh thứ nhất là cảnh người dân tỉnh Fukushima (Nhật Bản) trật tự di tản theo làn sau cảnh báo động đất (ngày 22-11). Ảnh thứ hai là cảnh thường thấy ở Hà Nội, xe máy, ô tô lộn xộn, chen lấn, giành đường nhau giờ đi làm buổi sáng.

Giữa sự sống và cái chết mong manh, người Nhật vẫn trật tự, hàng nối hàng quy củ; trong khi chúng ta chỉ nhanh chậm vài phút để đưa con tới trường, tới công sở… mà xe sau lách xe trước, trèo lên cả vỉa hè, còi bấm inh ỏi gây lộn xộn, ùn tắc giao thông. Không chỉ bây giờ người ta mới nói về sự kỷ cương, phép tắc của người Nhật. Mấy năm trước, khi thảm hoạ kinh hoàng sóng thần xảy ra, người Nhật vẫn kiên nhẫn, lần lượt xếp hàng nhận cứu trợ, tuyệt không thấy cảnh chen lấn xô đẩy, dù đói rét.

Sự trật tự, nguyên tắc và cả đoàn kết đã trở thành thương hiệu của Nhật Bản, khiến cả thế giới ngả mũ bái phục. Lý giải có được thương hiệu đó, nhiều người cho rằng do giáo dục mà nên, giáo dục từ trong mỗi gia đình, trường học, người lớn làm gương cho con trẻ, mà ở đây, việc làm gương sinh động và thiết thực hơn bất kỳ bài giảng nào.

Trẻ con thực như tờ giấy trắng, người lớn vẽ gì thành ra đó. Thử hỏi, bố mẹ, anh chị chúng lạng lách, đánh võng, không đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, xe đạp điện thì thầy cô, nhà trường dạy dỗ như nào để hiệu quả? Cho con uống xong hộp sữa, bà mẹ trẻ vứt ngay xuống đường; con kêu buồn “tè”, không vào nhà vệ sinh công cộng mà “xử lý” ngay thảm cỏ công viên, còn gì để nói.

Sống ở đô thị nhưng nhiều người vẫn mang nếp sống cũ, tự do, thoải mái ra áp dụng. Đổ rác người ta có giờ, có kẻng thì mình mình một giờ, tối đến mang ra đường đổ. Nhà đun bếp than tổ ong thì sợ khói, sợ khí độc, bèn mang sang cửa nhà hàng xóm nhóm lửa, quạt khói bay mù mịt vào nhà khác, nhà mình… vô tư. Nuôi chó, mèo thì cho thả rông phóng uế ra đường, ra công viên. Nhiều nhà nuôi lợn, gà giữa khu dân cư, rất ô nhiễm, mất vệ sinh.

TP Bắc Giang có hẳn một cuốn tài liệu tuyên truyền thực hiện nếp sống văn hoá, văn minh, trong đó có những quy định rõ ràng thế nào là nếp sống văn hoá gia đình, ở nơi công cộng, việc cưới, việc tang, công sở, học đường và cả văn minh thương mại. Mỗi gia đình cũng ký cam kết thực hiện nếp sống văn minh  với những nội dung hết sức cụ thể, gần với đời sống. Tuy nhiên, chỉ ký thôi không đủ, cần nhân rộng, biểu dương những việc làm tốt trong cộng đồng để tạo thành phong trào và dần hình thành ý thức, nếp sống văn minh từ mỗi đứa trẻ, mỗi gia đình.

Hồng Sương