Chỉ mươi năm trước, rác thải dường như chỉ là chuyện ở các đô thị, còn nông thôn vẫn xanh, sạch, yên bình. Bây giờ thì ngược lại. Đô thị có vẻ đã ngăn nắp, sạch sẽ hơn còn ở nhiều làng quê, cây đa, sân đình còn đó nhưng bến nước đã trở nên ái ngại, chả ai còn dám dùng vì bẩn và ngập rác. 

Làng quê xưa từ lúc dân cư thưa thớt, sản xuất tự cung tự cấp, mỗi nhà chỉ chăn nuôi vài con gia súc, gia cầm phục vụ sản xuất, cải thiện đời sống, chất thải chăn nuôi phục vụ trồng trọt, ao làng rộng nên xanh, sạch. Nay, nhiều hộ mở rộng chăn nuôi hàng hóa, quy mô hàng trăm, nghìn con gia súc, gia cầm trong khi chất thải chăn nuôi chỉ dùng rất ít cho đồng ruộng, chủ yếu tống ra cống rãnh, ao hồ. Thế nên chỉ sau một vài năm ao hồ dù trong xanh đến mấy cũng chuyển thành đen ngòm.

Dân số tăng nhanh mà quỹ đất ở tăng theo không kịp, vườn tược sử dụng làm đất ở; nhiều làng nghề phát triển thêm dịch vụ; lối sống nửa làng, nửa phố đan xen; rác thải kiểu nhiều như đô thị nhưng cách xử lý vẫn kiểu nông thôn nên đống rác thải ở nhiều làng mọc lên ngày một nhiều.

"Nhà sạch thì mát" ai cũng biết, nhưng quét rác chẳng biết gom lại để bàn cách xử lý  nên mang ra đường làng, ao, kênh, hồ... tiện đâu vứt đó. Rất nhiều dòng kênh, ao hồ bị bức tử vì rác.

Từ một cái tưởng nhỏ như rác mà đang trở thành nỗi ám ảnh kinh hoàng ở nhiều làng quê. Rác gây ô nhiễm nguồn nước ngầm, lây truyền dịch bệnh, hủy hoại mỗi trường sống, ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất. Trước vấn đề "nóng" về ô nhiễm môi trường nông thôn, các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã thành lập các đoàn công tác khảo sát nắm chắc tình hình để có các giải pháp căn cơ, đồng bộ giải quyết triệt để vấn đề này. 

Thực tế cho thấy, nguyên nhân ô nhiễm môi trường từ rác thải ở mỗi nơi mỗi khác có thể do từ sản xuất nông nghiệp hàng hóa, thương mại, dịch vụ ở nông thôn thiếu quy hoạch, không có nơi sản xuất tập trung mà trong cùng khu dân cư nên nảy sinh những bất cập về xử lý ô nhiễm môi trường. Ý thức của một bộ phận người dân chưa cao, còn tùy tiện xả rác. Cấp ủy, chính quyền, đoàn thể ở cơ sở nhiều nơi chưa quan tâm vận động, hướng dẫn người dân xử lý rác thải vì môi trường xanh, sạch, đẹp. Xác định được đúng nguyên nhân ở từng nơi mới mong có những giải pháp trúng, đúng để giải quyết sao cho hiệu quả, bền vững.

Việc "nóng" cần phải làm ngay. Việc cần làm ngay trước hết là từ cơ sở, các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể những nơi còn để "làng quê ngập rác" hay "rác bức tử kênh, ao" hãy triển khai ngay một chiến dịch làm sạch từ nhà ra đồng. Việc này không khó, với quyết tâm, trách nhiệm và người dân đồng tình hưởng ứng sẽ làm được.

Trần Anh