Khai thác cát, sỏi trái phép tại khu vực bãi soi thôn Xuân Giang, xã Mai Trung (Hiệp Hòa).

Vi phạm diễn biến phức tạp

Để bảo đảm vật liệu phục vụ xây dựng, san lấp các công trình dân dụng và dự án trong tỉnh, UBND tỉnh đã phê duyệt quy hoạch thăm dò, khai thác cát, sỏi lòng sông, đồng thời cấp giấy phép khai thác cho khoảng 10 chủ doanh nghiệp (DN), cá nhân. Thế nhưng, thời gian qua, nhiều tổ chức, cá nhân bất chấp quy định của pháp luật, sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để nạo vét, đánh cắp cát, sỏi lòng sông và ở các bãi bồi. Các đối tượng huy động nhiều tàu cuốc hút cát với khối lượng lớn chủ yếu vào ban đêm, ngày nghỉ, ngày lễ nhằm trốn tránh lực lượng chức năng. 

Đêm 23-11, Công an huyện Hiệp Hòa bắt quả tang ông Nguyễn Văn Nga và Nguyễn Văn Trường, thôn Đa Hội, xã Hợp Thịnh đang điều khiển tàu hút cát, sỏi trái phép tại bãi soi của thôn. Chủ tàu khai nhận do có khách đặt mua nên mặc dù giữa đêm nhưng vẫn điều khiển tàu từ Hà Nội về bãi soi Hợp Thịnh hút cát bán kiếm lời. Khai thác vào thời điểm đó sẽ ít bị phát hiện. Hiện Công an huyện đang hoàn thiện hồ sơ trình Chủ tịch UBND huyện tịch thu tàu hút và xử phạt vi phạm hành chính hai đối tượng vi phạm 20 triệu đồng.

Cùng thời điểm này, lực lượng chức năng huyện bắt quả tang ba cá nhân khai thác trái phép cát, sỏi ở xã Đồng Tân, Hoàng Vân và đề xuất cấp có thẩm quyền xử phạt. Đó là chưa kể trên địa bàn vẫn có tổ chức dù được cấp giấy phép nhưng vẫn lách luật khai thác cát, sỏi ngoài mốc giới. Thiếu tá Nguyễn Bắc Sơn, Đội trưởng Đội cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ (Công an huyện Hiệp Hòa) cho biết: “Hiện nay, việc khai thác cát, sỏi trái phép đang diễn ra khá phức tạp. Đối tượng khai thác chủ yếu làm vào ban đêm, lại ở dưới sông trong khi lực lượng chức năng thiếu phương tiện nên khó bắt quả tang. Nhiều lần, lực lượng cảnh sát phải bơi trên sông rồi bám lên thành tàu mới bắt giữ được, đôi khi còn bị chủ tàu gây nguy hiểm”. 

Tình trạng trên còn diễn ra ở một số huyện như: Lục Ngạn, Yên Dũng, Lục Nam. Giữa tháng 10 vừa qua, ông Lê Nhật Hào, thôn Thanh Cảm, xã Tân Tiến (TP Bắc Giang) khai thác cát, sỏi không có giấy phép trên sông Lục Nam thuộc địa phận thôn Thanh Long, xã Trí Yên đã bị Chủ tịch UBND tỉnh phạt 60 triệu đồng.

Lo ngại hơn, nhiều tháng nay trên địa bàn các xã: Biển Động, Phú Nhuận, Đèo Gia, Phượng Sơn (Lục Ngạn) có nhiều tàu không có giấy phép khai thác cát, sỏi trên sông Lục Nam khiến người dân bức xúc. Người dân đã phản ánh đến UBND huyện Lục Ngạn, các ngành chức năng của tỉnh nhiều lần nhưng chưa được xử lý dứt điểm. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn tỉnh có hơn 20 tổ chức, cá nhân khai thác cát, sỏi lòng sông bị xử phạt, nộp ngân sách Nhà nước hàng trăm triệu đồng.

Cần "mạnh tay" hơn

Trước thực trạng vi phạm khai thác cát, sỏi kéo dài ở huyện Lục Ngạn, Sở TN&MT vừa có công văn đề nghị Chủ tịch UBND huyện chỉ đạo tổ công tác phối hợp với các xã xử lý dứt điểm vi phạm, tịch thu phương tiện, tang vật theo quy định và nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm chủ tịch UBND các xã liên quan”. Ông Nguyễn Văn Tuyến, Phó Giám đốc Sở TN&MT

Chẳng hạn như lãnh đạo hai xã Phú Nhuận, Đèo Gia (Lục Ngạn) đều cho rằng thiếu nhân lực, phương tiện để bắt giữ đối tượng khai thác trái phép. Trong khi đó, UBND huyện Lục Ngạn chưa có biện pháp kiên quyết trong chỉ đạo lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý vi phạm tại các xã. Ông Ngô Xuân Chung, Trưởng Phòng Khoáng sản, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) phản ánh: “Trước thực trạng cát, sỏi bị đánh cắp kéo dài ở một số xã của huyện Lục Ngạn, Sở đã nhiều lần gửi công văn đề nghị UBND huyện kiểm tra, xử lý dứt điểm song đến nay tình trạng này vẫn diễn ra”. Bên cạnh những nguyên nhân trên, hiện nay nhiều DN, hợp tác xã trong tỉnh được cấp phép song năng lực hạn chế, khai thác theo kiểu "mạnh ai nấy làm" nên vi phạm các quy định trong giấy phép. 

Việc đánh cắp cát, sỏi làm thất thoát các loại thuế, phí tài nguyên, tiền cấp quyền khai thác, phá vỡ cảnh quan, hệ sinh thái tự nhiên, gây sạt lở đất, bờ bãi ven sông, ô nhiễm môi trường, hỏng đường giao thông. Bởi vậy, người dân đều mong muốn các cấp chính quyền, ngành chức năng tích cực vào cuộc, xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm. 

Tại buổi làm việc về quản lý khai thác cát, sỏi tại UBND huyện Hiệp Hòa giữa năm nay, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Linh yêu cầu huyện xem xét hỗ trợ kinh phí cho lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, bảo vệ tài nguyên khoáng sản, phối hợp với các huyện giáp ranh kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm. Chủ tịch UBND tỉnh cũng yêu cầu các Sở TN&MT, Nông nghiệp và PTNT tham mưu với tỉnh cấp phép khai thác cát, sỏi theo dự án và lộ trình để nâng cao hiệu lực quản lý. 

Bên cạnh đó, lực lượng công an được giao nhiệm vụ chủ trì trong việc phòng, chống tội phạm về khoáng sản cần phối hợp với Sở TN&MT tăng cường kiểm tra đột xuất, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Các huyện, TP chỉ đạo phòng chức năng phối hợp với các xã tập trung kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản, quy rõ trách nhiệm người đứng đầu cấp xã nếu để xảy ra vi phạm.

Thái An