(BGĐT) - Chính sách thu hút đầu tư của tỉnh Bắc Giang đã và đang góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động theo hướng tích cực, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho hàng vạn lao động nông thôn. Nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp rất lớn, người lao động dễ tìm việc nhưng có một thực tế khá phổ biến là tuổi càng tăng thì khả năng mất việc càng cao.
|
Công nhân Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật năng lượng mặt trời BoViet (KCN Song Khê - Nội Hoàng) vận hành dây chuyền sản xuất. |
Thất nghiệp - nỗi lo nhãn tiền
Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 2,3 nghìn DN đang hoạt động với hơn 155 nghìn công nhân. Hằng năm, các DN vẫn có nhu cầu tuyển dụng số lượng lớn lao động. Thống kê từ Phòng Dự báo thông tin thị trường lao động thuộc Trung tâm Dịch vụ việc làm, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), năm 2017, các DN trên địa bàn tỉnh có nhu cầu tuyển khoảng 45 nghìn công nhân, trong đó lao động phổ thông là 27,5 nghìn người, chủ yếu ở các lĩnh vực điện tử, dệt may, bao bì, chế biến nông sản... Đây là kết quả tích cực của việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế kéo theo đó là chuyển dịch cơ cấu lao động từ lĩnh vực nông nghiệp sang công nghiệp, là cơ hội giải quyết việc làm cho lực lượng lớn lao động trẻ ở nông thôn, đặc biệt là nữ.
Dù vậy, hiện nay đang tồn tại thực trạng, nhiều DN lớn, nhất là thuộc lĩnh vực điện tử không có nhu cầu ký tiếp hợp đồng với công nhân trên 35 tuổi sau khi hợp đồng xác định thời hạn lần thứ hai (từ 12 - 36 tháng) hết hạn theo quy định của pháp luật. Số liệu mới đây do Viện Công nhân và Công đoàn Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam công bố, có tới 80% phụ nữ trên 35 tuổi trong các khu công nghiệp (KCN) đang bị sa thải. Lý do chủ yếu được giới chủ đưa ra là gặp khó khăn nên thu hẹp quy mô sản xuất hoặc NLĐ trung tuổi không đáp ứng được yêu cầu công việc khi máy móc, công nghệ thay đổi.
Trao đổi với ông Nguyễn Văn Huế, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm (Sở LĐ-TB&XH) được biết: Số lao động mất việc làm ở độ tuổi trung niên tăng dần qua các năm. Cụ thể, số người hưởng trợ cấp thất nghiệp thuộc nhóm hơn 40 tuổi những tháng đầu năm nay tăng gấp đôi so với cùng thời điểm này năm trước. Thậm chí, có những DN vừa sa thải hàng trăm lao động mà chỉ thời gian ngắn sau đó lại đến đơn vị đặt vấn đề kết nối để tuyển dụng con số bằng đúng số đã cho thôi việc, tiêu chí đặt ra là tuổi từ 18 đến 35.
Giữa năm 2016, tại huyện Tân Yên, Công ty TNHH Daeyang Hanoi (Cụm công nghiệp Đồng Đình, thị trấn Cao Thượng) cho gần 400 công nhân (trong đó có 34% người từ 35 tuổi trở lên) thôi việc với lý do thu hẹp sản xuất. Liên lạc với một số công nhân mất việc thời điểm đó đều nhận được chia sẻ, nhiều năm làm việc tại đây, họ đã đóng góp không ít cho DN và phần thu nhập ổn định giúp trang trải cuộc sống.
Chị Đào Thị Hiệp (SN 1983), xã Phúc Sơn, từng 5 năm gắn bó tại Công ty TNHH Daeyang Hanoi nói: "Từ trước tới nay tôi chưa học qua lớp đào tạo nghề nào và chỉ quen với công việc may theo công đoạn trong dây chuyền sản xuất. Khi biết tin bị mất việc, chúng tôi rất buồn".
|
Cán bộ Trung tâm Dịch vụ việc làm (Sở LĐ-TB&XH) hướng dẫn lao động giải quyết thủ tục hưởng bảo hiểm thất nghiệp. |
Long đong tìm việc mới
Tại các KCN hiện có tới 80% DN hoạt động trong lĩnh vực may mặc, điện tử, sử dụng nguồn nhân lực lớn với hàng chục nghìn người. Do đặc thù công việc chủ yếu là gia công, lắp ráp sản phẩm, không yêu cầu trình độ cao nên DN tranh thủ khai thác nguồn nhân lực từ 18 đến 35 tuổi. Sau vài năm sử dụng theo kiểu "vắt chanh bỏ vỏ", DN tìm cách cho lao động thôi việc khiến cơ hội tìm được công việc mới mang lại thu nhập ổn định của NLĐ ngày càng mong manh.
|
Theo thống kê của Phòng Việc làm- An toàn lao động, Sở LĐ-TB&XH, năm 2016, toàn tỉnh có hơn 1,7 nghìn lao động 35 tuổi trở lên bị mất việc làm, chiếm 21,36% tổng số người thất nghiệp. Riêng từ đầu năm đến nay, có 540 lao động trong độ tuổi này mất việc, chiếm tỷ lệ 22,5%, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực lắp ráp điện tử. |
|
Mấy tháng nay, anh Đỗ Văn Hòa (SN 1979), thôn Khả Lý Thượng, xã Quảng Minh (Việt Yên) mòn mỏi tìm việc làm mới. Anh đã vất vả tìm hiểu thông tin và nộp hồ sơ 4 nơi có vị trí phù hợp với chuyên môn cơ khí của mình nhưng chưa có DN nào gọi phỏng vấn. Được biết, trước đây khi đang làm việc ổn định thì DN nêu lý do hết đơn hàng nên cho anh thôi việc, hứa hẹn sau đó sẽ ưu tiên tuyển trở lại. Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau, khi thấy DN đăng tin tuyển lao động, anh Hòa quay lại nộp hồ sơ thì nhận được câu trả lời “đã tìm được người”. Đưa khăn lau những giọt mồ hôi lấm tấm trên trán sau khi vừa vận chuyển gạch về công trình, anh buồn rầu kể: "Ở tuổi tôi bây giờ chuyển sang học nghề khác rất khó, lại là nam giới nên cơ hội vào DN càng ít. Tạm thời tôi đi làm phụ hồ cho cánh thợ xây trong xã để trang trải cuộc sống gia đình".
Thị trường lao động đang tồn tại nghịch lý: DN "khát" lao động, đăng tin tuyển dụng đến tận thôn xóm nhưng đồng thời vẫn liên tục cho nghỉ việc và không tuyển công nhân quá 35 tuổi. Theo số liệu cung - cầu tại Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh, số người có việc làm qua các phiên giao dịch chỉ chiếm hơn 30% so với tổng số lao động DN cần tuyển, trong khi số lao động 35 tuổi trở lên vẫn có thể đáp ứng công việc nhưng lại không được chú ý đến. Có thể nói, rào cản về tuổi đã và đang khiến phần lớn NLĐ trung niên long đong khi tìm công việc mới trong các nhà máy, xí nghiệp. Số ít lao động phổ thông trong nhóm tuổi này tìm được việc chủ yếu thu nhập thấp như phụ bếp, bảo vệ, vệ sinh nhà xưởng...
Chị Nguyễn Thị Hòa (SN 1969) ở xã Đồng Sơn (TP Bắc Giang) làm việc tại Công ty TNHH Shin Sung Vina (KCN Song Khê - Nội Hoàng) được hơn 5 năm thì bị chấm dứt hợp đồng với lý do hết hạn và không tiếp tục ký mới. Cả gia đình trông vào đồng lương công nhân nên ngoài làm thủ tục để được hưởng trợ cấp thất nghiệp, chị đang cố gắng tìm thông tin tuyển dụng để mong có được việc làm mới. Tuy nhiên, lĩnh vực may và sản xuất linh kiện điện tử có nhu cầu lớn về lao động phổ thông như chị Hòa thì hầu hết lại đòi hỏi tuổi dưới 35.
Theo ông Trần Văn Hà, Trưởng phòng Việc làm - An toàn lao động (Sở LĐ-TB&XH), nguyên nhân chủ yếu khiến DN áp dụng hình thức "sàng lọc" nhân lực này là do phần lớn công việc thuộc lĩnh vực lắp ráp điện tử đòi hỏi nhanh tay, nhanh mắt nên năng suất lao động của lao động trẻ thường cao hơn người trên 35 tuổi. Từ thực tế này, cộng với việc lương tối thiểu mỗi năm đều tăng, chưa kể quy định về xét nâng bậc lương hằng năm, tiền thâm niên, trả thêm ngày nghỉ phép năm... khiến chi phí DN phải trả cho người làm việc lâu năm tăng lên. Vì thế, chủ sử dụng đã tìm ra nhiều cách để cho công nhân lâu năm nghỉ việc đồng thời tuyển người mới vì mức lương khởi điểm cũng như các khoản chi phí khác cho người mới đều thấp hơn nhiều.
Ông Lương Vũ Hoàng, Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh: Nâng cao nhận thức pháp luật cho người lao động Tình trạng doanh nghiệp (DN) chấm dứt hợp đồng với những người lao động (NLĐ) 35 tuổi trở lên là vấn đề đáng lo ngại bởi nó ảnh hưởng xấu đến việc xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong DN. Hơn nữa, sau một thời gian dài cống hiến với mức lương và mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) tăng dần với hy vọng khi đủ tuổi nghỉ hưu được hưởng chế độ hưu trí thì nay họ lại bị chủ sử dụng sa thải khiến việc đóng BHXH bị ngừng lại. Thông thường sau khi nghỉ việc, những người này không tiếp tục tham gia đóng BHXH và phần đông họ muốn nhận trợ cấp một lần. Do vậy, về lâu dài, không những NLĐ thiệt thòi mà chính sách an sinh xã hội cũng bị ảnh hưởng. Cũng cần nói thêm, hậu quả do tình trạng sử dụng lao động theo kiểu “vắt chanh bỏ vỏ” và DN trốn đóng BHXH đều rất nghiêm trọng. Tính đến 30-6, số tiền nợ BHXH trên toàn tỉnh là 125 tỷ đồng, trong đó có 146 DN nợ từ 6- 12 tháng, 38 đơn vị nợ trên 12 tháng. Ở những DN này, khi NLĐ bao gồm cả số trên 35 tuổi bị chủ sử dụng chấm dứt hợp đồng thì quyền lợi của họ sau thời gian dài làm việc khó có thể được bảo đảm. Để hạn chế tối đa tình trạng này, cần sự vào cuộc tích cực của các ngành liên quan, trong đó có cơ quan BHXH. Tới đây, chúng tôi sẽ chủ động phối hợp với công đoàn các cấp, ngành lao động - thương binh và xã hội đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của chủ DN trong việc thực hiện các quy định pháp luật về lao động, trong đó có chấp hành đóng BHXH đầy đủ cho NLĐ. Đặc biệt, NLĐ cũng cần tìm hiểu, nắm bắt quy định về những quyền lợi của mình trong quan hệ lao động để lên tiếng tự bảo vệ khi lợi ích bị xâm phạm. |
(Còn nữa)
Nhóm PV VHXH