(BGĐT) - Tích tụ ruộng đất quy mô lớn, áp dụng công nghệ hiện đại là hướng đi tất yếu trong xu thế phát triển ngành nông nghiệp. Để nhân rộng mô hình này cần các giải pháp đồng bộ, trong đó mấu chốt là ban hành cơ chế chính sách và bảo đảm hài hoà quyền lợi của cả nông dân và doanh nghiệp (DN).
|
Nông dân thôn Chính Lan, xã Lan Giới (Tân Yên) góp ruộng cùng HTX Sản xuất, kinh doanh nông nghiệp Quang Trung trồng dưa bao tử cho thu nhập cao. |
Giữ ruộng dù... bỏ cỏ
So với quỹ đất canh tác của tỉnh, số mô hình tập trung có liên kết sản xuất hàng hóa hiện chiếm tỷ lệ rất thấp. Theo một số DN từng thu mua nông sản tại địa bàn, khi phối hợp với nhiều người dân, DN gia tăng rủi ro do không có hợp đồng cụ thể. Còn người dân lại cho rằng DN lựa chọn khắt khe sản phẩm khiến nhà nông bị thiệt. Không có tiếng nói chung nên mối liên kết DN-nông dân thiếu bền vững.
Mô hình tích tụ ruộng đất khắc phục được những nhược điểm trên, thu hút DN vào chuỗi sản xuất bởi chỉ cần “bắt tay” với một tổ chức hoặc cá nhân, DN đã có nguồn nguyên liệu dồi dào để sản xuất, kinh doanh. Ưu thế là vậy song việc tích tụ ruộng đất đang vấp phải không ít khó khăn. Một số nông dân có tâm lý không muốn cho thuê ruộng dù bỏ cỏ hoặc đòi hỏi DN với giá cao. Bà Đỗ Thị Tuyết Yến, Giám đốc Công ty TNHH Thuận Tâm Thành (Hưng Yên) thông tin: DN bà thuê gần 10 ha đất bãi tại thôn Hương Ninh, xã Hợp Thịnh (Hiệp Hòa) trồng chuối tây xuất khẩu. Để thuê được diện tích này, ròng rã gần một năm, Công ty cùng cán bộ sở tại đến từng hộ vận động người dân. Vậy mà hiện nay, nơi sản xuất của DN vẫn lỗ chỗ do vài hộ bỏ cỏ đất, nhất định không cho thuê. Điều này gây khó cho công tác chăm sóc, bảo vệ cây trồng của Công ty. Khoảnh đất bỏ trống là nơi lưu trú, tạo điều kiện cho sâu bệnh cũng như các đối tượng khác phát sinh, gây hại chuối.
Cùng chung cảnh ngộ, anh Trần Xuân Đăng, Giám đốc HTX Nông nghiệp công nghệ cao (CNC) Trí Yên (Yên Dũng) chia sẻ, nông dân không còn mặn mà với đồng ruộng nhưng lại quyết tâm giữ ruộng bởi họ sợ mất quyền lợi. Vì vậy, HTX mới thuê được hơn 1 ha đất trong khi kế hoạch cần thuê khoảng 5 ha.
Trước đó, một số DN của Nhật Bản, Hàn Quốc khảo sát nhằm xây dựng vùng sản xuất rau an toàn ở Lục Nam, Lạng Giang cung cấp cho thị trường nước ngoài. Đây là những DN uy tín, nếu liên kết thì nông dân được lợi rất nhiều. Chỉ vì không thỏa thuận được giá đất với người dân nên các DN này cũng đành rút lui. Mới đây, Công ty cổ phần Chế biến thực phẩm xuất khẩu G.O.C (Lạng Giang) đề ra mục tiêu hình thành vùng sản xuất nguyên liệu khoảng 100 ha tại xã Ngọc Thiện, Phúc Sơn (Tân Yên) song bất đồng về giá thuê đất, DN mới có khoảng 20 ha trồng dưa bao tử, dưa chuột Nhật.
Ngoài khó khăn trên, hiện nay tỉnh chưa có chính sách, cơ chế về thuê ruộng. Các mô hình hầu hết là tự thỏa thuận mà chưa có ràng buộc pháp lý, dễ dẫn đến rủi ro. Trường hợp đang trong vụ sản xuất mà xảy ra mâu thuẫn, người dân đòi đất sẽ gây trở ngại cho chủ mô hình.
Vốn cũng là một trong những yếu tố khiến mô hình tích tụ ruộng đất còn ít. Đại diện HTX rau sạch Quang Thịnh (Lạng Giang) nêu, HTX đầu tư nhà lưới, canh tác dưa bao tử, rau sạch. Sau vài vụ có hiệu quả, HTX có nhu cầu vay vốn mở rộng quy mô và lắp đặt một số hạng mục mới nhưng rất khó tiếp cận.
|
Nhiều diện tích đất của xã Hợp Thịnh (Hiệp Hòa) bỏ cỏ nhưng người dân vẫn không cho thuê đất. |
Cần cơ chế, chính sách về tích tụ ruộng đất
Trong một lần đến thăm mô hình tích tụ ruộng đất trồng chanh bốn mùa, táo của anh Nguyễn Văn Đoàn, thôn Kỳ Sơn, xã Nghĩa Phương (Lục Nam), Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Linh đánh giá cao tinh thần dám nghĩ, dám làm của ông chủ trẻ; đồng thời đề nghị các cấp, ngành cần biểu dương, tuyên truyền nhân rộng; tạo điều kiện cho người dân tích tụ đất phát triển kinh tế; đặc biệt chính quyền cần vào cuộc, bảo đảm quyền lợi của tổ chức, cá nhân khi thuê đất. |
Không phải tới bây giờ, chúng ta mới bàn về tích tụ ruộng đất. Từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, XII, chủ trương này đã manh nha và được thể chế trong một số chính sách pháp luật. Tuy nhiên, trong xu thế phát triển của ngành nông nghiệp, đồng ruộng không thể manh mún, nhỏ lẻ bởi vậy việc tích tụ, tập trung ruộng đất cấp thiết hơn bao giờ hết và đặc biệt cần sự hỗ trợ, chỉ đạo của các cấp chính quyền.
Để xoá bỏ các rào cản như đã nêu ở trên, thiết nghĩ cần sớm bổ sung, ban hành cơ chế, chính sách liên quan đến tích tụ ruộng đất. Trong đó, quy định rõ trách nhiệm, quyền lợi của bên cho thuê và bên thuê đất, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng đầu cơ đất, sang nhượng, chuyển nhượng gây mất niềm tin trong nhân dân. Cùng đó, nên có chính sách ưu đãi, thu hút tổ chức, cá nhân tích tụ ruộng đất; đồng thời chỉ đạo cơ quan chuyên môn giám sát chặt chẽ, bảo đảm đất được sử dụng đúng mục đích. (Thực tế, một DN thuê 10 ha đất của người dân tại xã Lan Giới (Tân Yên) trong 20 năm để sản xuất rau an toàn nhưng lại trồng cây ăn quả trên đất, không phù hợp với quy hoạch và chất đất nên không phát huy hiệu quả).
Đồng thời, các địa phương tiếp tục thực hiện tốt dồn diền đổi thửa giai đoạn 2017-2018. Các tổ chức, đoàn thể dựa vào uy tín với người dân có thể đứng ra gom ruộng hình thành “ngân hàng đất” rồi giao lại cho DN thuê. Chính quyền tạo điều kiện để tăng cường mối liên kết bền chặt người dân-DN nhằm tăng hiệu quả canh tác. Ví dụ tại Yên Dũng, huyện trích ngân sách hỗ trợ các mô hình nông nghiệp tích tụ ruộng đất ứng dụng CNC, xây dựng hạ tầng sản xuất gồm kênh mương, đường nội đồng và phương tiện cơ giới; tổ chức hội nghị để chủ mô hình gặp gỡ, tiếp xúc DN, ký kết tiêu thụ nông sản.
|
Nhiều diện tích đất của xã Hợp Thịnh (Hiệp Hòa) bỏ cỏ nhưng người dân vẫn không cho thuê đất. |
Hầu hết các mô hình tích tụ ruộng đất đều ở giai đoạn “khởi nghiệp”, tài sản thế chấp trên đất gần như chưa có nên các ngân hàng thương mại cần thông thoáng, linh hoạt hơn trong quá trình cho vay vốn. Đối với nông dân bỏ đất hoang hóa nhưng vẫn không cho thuê, mượn ruộng thì tuyên truyền để họ thay đổi nếp nghĩ, cách làm, tăng hiệu quả sử dụng đất...
Có thể nói, tích tụ ruộng đất là hướng đi tất yếu để phát triển ngành nông nghiệp. Thực tế việc tích tụ ruộng đất ở tỉnh ta đã thu được kết quả bước đầu song chưa xứng với tiềm năng và còn đặt ra nhiều thách thức. Gỡ bỏ được những rào cản đó là góp phần mở lối cho ngành nông nghiệp nói chung và của Bắc Giang nói riêng phát triển bền vững, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển KT-XH của địa phương.
Ông Nguyễn Văn Doanh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT: Hỗ trợ tổ chức, cá nhân tích tụ ruộng đất Tích tụ ruộng đất là phù hợp cho xu thế canh tác hiện đại. Tuy nhiên, việc chuyển nhượng, thu hồi ruộng đất của nông dân để giao cho các DN phát triển nông nghiệp phải được xem xét hết sức kỹ lưỡng, bảo đảm hài hòa lợi ích các bên. Thời gian tới, cùng với việc quy hoạch vùng cụ thể đối với từng loại cây trồng, Sở sẽ phối hợp tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách về tích tụ ruộng đất. Trong đó đề xuất giải pháp về quản lý đất đai; hỗ trợ, khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia, ưu tiên những mô hình đang thực hiện hiệu quả. Ông Lương Cao Cường, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Nông nghiệp T.Ư (Hà Nội): Ký hợp đồng tiêu thụ ổn định Qua thực tế thuê đất tại phường Đa Mai (TP Bắc Giang) để sản xuất tôi thấy, thời tiết thất thường, giá cả thị trường bấp bênh nên sản xuất nông nghiệp gặp nhiều rủi ro. Vì vậy, khi tích tụ ruộng đất, nhất là thuê đất cần xây dựng kế hoạch sản xuất cụ thể. Đặc biệt phải có hợp đồng ổn định; tính toán kỹ trồng cây gì, áp dụng công nghệ, hạn chế phụ thuộc vào thời tiết thì mới thành công, phát triển bền vững được. Bà Trần Thị Hiền, thôn Huyện, xã Tiến Dũng (Yên Dũng): Tạo việc làm cho lao động địa phương Tôi nhận thấy sản xuất manh mún, nhỏ lẻ tạo ra sản phẩm chỉ đủ phục vụ gia đình, thừa thì bán với giá rẻ, hiệu quả sẽ không cao. Hơn nữa, các con đều đi làm ăn xa, chỉ mình tôi gánh vác việc đồng áng nên khá vất vả. Vì vậy, gia đình tôi cho HTX Rau sạch Yên Dũng thuê gần 3 sào ruộng. Tôi mong rằng, HTX luôn sử dụng đất đúng mục đích và cam kết tạo việc làm cho lao động địa phương, nhất là người trung tuổi để giúp chúng tôi tăng thu nhập, cải thiện đời sống, từ đó sẽ không băn khoăn, sẵn sàng cho thuê ruộng. Nhóm PV |
Thu Hương - Trịnh Lan