Minh họa: Hà Mi

Ánh đèn rụng sáng qua tay

Đêm đêm nhớ bạn cay cay mắt mình

Bạn ta như nắng thủy tinh

Hiền như cổ tích mà thành cỏ cây

Bạn treo cơn sốt rạc ngày

Miên man rừng phủ lá đầy miên man

Đêm đêm sông núi nhoáng nhoàng

Bầu trời nháo nhác những tàn lửa ma

Bạn reo khi gặp rừng già

Bao năm bạn vẫn chưa qua khỏi rừng

Bốn mùa đất nước trên lưng

Vắt cơm muối trắng neo từng giấc mơ.

Buồn vui ngày ấy bây giờ

Dễ tan như sóng, dễ mờ như gương

Cạn đèn ta thắp trăng suông

Vành trăng - mắt bạn chiến trường nhìn ta.

Tô Hoàn

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã lùi xa hơn bốn chục năm. Nhưng những người đã ngã xuống trên khắp nẻo đường chiến tranh vệ quốc vì độc lập, tự do Tổ quốc chắc chắn sẽ không bao giờ bị lãng quên. Các chiến sĩ năm xưa luôn nhớ về đồng đội. Đó là lý do nhà thơ Tô Hoàn, một cựu chiến binh, xúc cảm viết "Vành trăng - mắt bạn". Hình ảnh, hình tượng vành trăng như mắt bạn dõi nhìn đã nói lên nghĩ suy, tâm trạng của nhà thơ. Đó cũng là tứ thơ độc đáo. Bài thơ dành hầu hết ngôn từ để hồi tưởng bạn mình ở chiến trường Tây Nguyên. Ấy là những đêm pháo sáng nhoáng nhoàng, nháo nhác của địch tựa như tàn lửa ma. Người bạn ấy, và chắc cũng giống bao người lính ở Tây Nguyên, phải chịu cơn sốt rạc người, ăn nắm cơm muối trắng, bao năm chỉ quẩn quanh với rừng núi. Những người lính đó trong trắng như nắng thủy tinh, hiền như cổ tích, găm giữ, ấp ủ từng giấc mơ về tình yêu, gia đình, đất nước.

Trong ánh đèn dầu đêm khuya, nhà thơ nhớ bạn mà ứa nước mắt. Câu thơ rưng rưng khiến bao người thổn thức.

Trong cuộc sống xô bồ, phức tạp, ngày càng no đủ hôm nay không phải không có những người lãng quên quá khứ bi hùng, vinh quang và cay đắng. Quá khứ ấy dễ tan như sóng, dễ mờ như gương.

Cám ơn nhà thơ đã lay động quá khứ để quá khứ tiếp tục đồng hành với cuộc sống hôm nay.

Giang Kế Nhân (giới thiệu và bình)