Nhớ làn khói bếp nhẹ như mưa. Mưa và khói len vào nhau, tỏa nhẹ theo gió, từ bếp bay lên rặng tre rồi trôi ra đồng, mờ xa… Nhớ lắm khuôn mặt buồn rầu và sự trang nghiêm toát lên trong đôi mắt nâu sẫm của mẹ. Và cả dáng người mảnh khảnh, lom khom, dường như cả gánh nặng cuộc đời lúc nào cũng đè lên đôi vai mẹ.

Đồng quê.  Ảnh:  Anh Khoa

Mỗi mùa Giêng hai trôi đi vô tình lấy đi tuổi xuân của mẹ và mang đến những ngày trưởng thành cho chúng tôi.

Mùa Giêng hai, ngày tôi còn nhỏ, khi ai nấy đều xúng xính áo quần đẹp đẽ để vui chơi hết lễ hội này đến lễ hội khác, thì mẹ với chiếc áo sờn vai, bước thấp bước cao ra đồng từ khi trời còn chưa sáng rõ, sương đang ken dày. Trên cánh đồng, lúa đang kỳ đẻ nhánh, lạc đã lên xanh thẳng hàng. 

Một màu xanh mướt trùm lên mặt đất ướt mềm. Những mầm cỏ lớn bé đều được tay mẹ tách ra khỏi chân lúa, chân lạc trước khi sương tan loãng. Bởi mẹ phải tranh thủ làm để còn đến trường cho kịp giờ lên lớp. Tôi cứ thắc mắc sao mẹ có thể phân biệt được cỏ và lúa khi trời vẫn tờ mờ như thế. Mẹ tôi chỉ cười: “Vì để có thóc ăn nên mắt tinh hơn”.

Giêng hai - mùa giáp hạt. Nỗi lo dài theo tiếng thở của mẹ và sự trầm tư của cha. Vừa lo xong cái Tết, lại phải đầu tư bao thứ cho vụ lúa mới. Phải đợi ba bốn tháng mới đến lúc thu hoạch. Thóc gạo dành dụm được từ tháng chín, tháng mười năm trước cũng đã đến lúc vơi cạn. Ruộng vườn hoang hoải, rộng dài. Rau màu mùa lạnh đã tàn mà mùa nóng chưa lên, cây trái trong vườn mới đang nhú nụ. Đồng nghĩa với đói khát. Và để cho chúng tôi có những bữa cơm không phải bớt gạo thêm khoai sắn, tóc bố lại pha thêm nhiều sương trắng, lưng mẹ lại còng hơn trên những cánh đồng…

Mùa Giêng hai, tôi thường được mẹ giao nhiệm vụ quét những bông hoa xoan trắng nhụy tím li ti rụng đầy lối đi. Hai cây xoan cao lớn, thân xù xì loang lổ vết thời gian đứng sừng sững hai bên cổng nhà, tán rộng chở những bông hoa, chỉ nhìn kỹ mới thấy màu tím nhạt, còn nếu nhìn thoáng trên cây chỉ thấy màu trắng sữa. 

Khi gom hoa thành đống to, tôi và đứa em họ lại ngồi xúm lại, tỉ mẩn lấy dây chỉ xâu thành từng chiếc vòng đội lên đầu làm cô dâu, rồi đeo vào cổ làm vòng ngọc. Có lần thấy tôi đeo mấy chiếc vòng hoa xoan nặng trĩu trên cổ, mẹ tôi bắt vứt đi và mắng lần sau không được nghịch hoa xoan nữa vì mùi hoa hăng hắc và hay có bọ xoan bám vào. Nhưng hễ mẹ đi làm là chúng tôi lại mải mê chìm đắm vào những bông hoa li ti ấy trong màn bụi long lanh mà mùa xuân rắc xuống…

Khi mái nhà cũ dột, bố tôi chặt hai cây xoan, chẻ ra làm rui mè lợp lại ngói. Tôi và đứa em họ cũng lớn hơn, không còn chơi trò xâu hoa nữa. Rồi qua bao mùa hoa, chúng tôi đều lập nghiệp xa nhà. Tôi lấy chồng, sinh con, thi thoảng có dịp về thăm nhà. 

Con đường về nhà cũng không còn bóng cây xoan nào nữa. Nên mùa Giêng hai về tôi chỉ có thể đắm hồn trong biển tâm thức của mưa hoa ngày xưa để cảm nhận hương đời vừa hăng hắc, vừa dìu dịu và đáng yêu biết nhường nào! Bỗng thấy tiếc nhớ một thời hoa dại. Trẻ con bây giờ đâu biết đến trò xâu hoa xoan làm vòng, làm cô dâu như chúng tôi thuở trước. Tuổi thơ hiện đại trôi theo công nghệ, đâu biết đến mùa Giêng hai…

Thu Hường

Đồng bạc lấy may

(BGĐT) - Năm 1980. Mới thi đại học xong, tôi quanh quẩn ở nhà chờ kết quả báo về. Cữ ấy vào cuối tháng bảy dương.

Một chấm nhân gian

(BGĐT) - Nắng gì nắng khiếp. Mấy công trình nhà xây dở dang lóa lên trong chói chang. Chủ nhà đã vây dây thép gai vòng quanh, rào cửa.

Điểm trường mùa lũ

(BGĐT) - 1. Những đám mây đen từ đỉnh núi phía Tây, đột nhiên ùn ùn kéo đến, gió cuộn thổi, bốc từng đám lá khô ném lên cao rồi đưa đi xa, loạn xạ. Cả một vùng núi chuyển động, cảm giác ngả nghiêng, xô lệch.