Đất mệt
Nhà văn Đỗ Chu tham quan châu Âu về kể rằng ở bên đó có nhiều cánh đồng thẳng cánh cò bay nhưng họ để cho cỏ mọc nhằm giảm ô nhiễm môi trường.
Chẳng phải là văn minh châu Âu xa xôi, giàu có nên họ cho đất nghỉ mà ngay như Thái Lan ở gần ta là nước làm nông nghiệp giỏi mà theo như ông Lê Bá Thành, Phó Chủ tịch UBND huyện Lục Ngạn (Bắc Giang) thì bên ấy họ cũng chỉ làm một vụ lúa một năm vì sợ đất mệt.
“Trông người lại ngẫm đến ta”, nhiều nơi trong tỉnh đẩy mạnh luân canh tăng vụ, hai vụ lúa, một vụ màu hoặc ba vụ màu… Trong khi kỹ thuật canh tác còn nhiều hạn chế, người sản xuất đã có những tác động sai lầm vào đời sống của hệ vi sinh vật đất làm cho đất ngày càng bị thoái hoá, cằn cỗi.
Tập quán canh tác như không bón bổ sung các loại phân hữu cơ làm cho đất bị rửa trôi, thoái hoá, đất ngày một nghèo dinh dưỡng, không phù hợp cho các loài vi sinh vật có lợi trong đất phát triển, làm giảm độ phì của đất; những mảnh đất này sau một thời gian canh tác sẽ bị nghèo kiệt về dinh dưỡng.
Trong quá trình thâm canh, do áp lực về năng suất đã bón quá nhiều phân hoá học là một trong những tác nhân chủ yếu giết chết các vi sinh vật có ích trong đất canh tác. Như vậy dinh dưỡng của đất trở nên cạn kiệt, làm cho cây trồng ngày càng phải phụ thuộc vào phân hoá học và hiệu quả của phân hoá học ngày càng giảm đi theo thời gian của quá trình canh tác.
“Khoai đất lạ, mạ đất quen”, có lẽ trong những cây ngắn ngày, không chỉ khoai mà hầu hết các cây trồng đều cần được thay thế ở những chân ruộng lạ thì sinh trưởng mới tốt và phòng, tránh được sâu bệnh, dịch hại. Nhưng do tần suất mùa vụ cao, cây không được chuyển đổi ở chân ruộng mới nên việc phòng trừ dịch hại dựa chủ yếu vào thuốc bảo vệ thực vật. Hệ lụy của nó như nêu trên là tác nhân chủ yếu huỷ diệt hệ vi sinh vật đất.
Hiện nay, ở một số vùng trọng điểm cây ăn quả như Tân Yên, Lục Nam, Lục Ngạn… có nhiều hộ để mật độ cây quá dày nên phải bón nhiều phân hóa học và sử dụng nhiều thuốc bảo vệ thực vật cần được đốn, tỉa để tránh hệ quả xấu làm cho đất bị nghèo kiệt. Các vùng trọng điểm rau màu như Bảo Đài (Lục Nam), Cảnh Thụy (Yên Dũng)... cũng cần tính toán việc canh tác hợp lý tránh quá tải cho đất.
Để làm giàu dinh dưỡng cũng như tăng cường hệ vi sinh vật đất đòi hỏi người sản xuất cần phải nhận thức đúng những biện pháp canh tác có lợi như tăng cường bón các loại phân hữu cơ hoai mục, hạn chế sử dụng các loại phân hoá học và thuốc bảo vệ thực vật, có biện pháp hữu hiệu chống rửa trôi và xói mòn đất canh tác.... Làm sao để đất không bị “mệt” chính là cơ sở khoa học cho phát triển nông nghiệp bền vững.
Trần Anh
Ý kiến bạn đọc (0)